Διαβάστηκαν (2019)

Λίστες. Έτσι για να έχουμε λίγο άγχος παραπάνω, να θυμώσουμε με τον εαυτό μας, να θυμώσουμε με τους συντάκτες τους, να θυμώσουμε με όσους τις σχολιάζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, άλλοτε με λογική και άλλοτε με εμπάθεια. Ποια ήταν τα καλύτερα βιβλία του 2019, ποια πρέπει να διαβάσουμε το 2020, ποια θα έπρεπε να είχαμε ήδη διαβάσει, ποια είναι να ντρέπεσαι που δεν τα διάβασες διότι είναι αριστουργήματα και πώς δεν το πήρες χαμπάρι. 

Διάβασα λοιπόν όσα πρόλαβα, όσα μου δωρίστηκαν, όσα μου χαρίστηκαν, όσα μου δανείστηκαν από καλούς φίλους, όσα υποχρεώθηκα να διαβάσω για να αντεπεξέλθω στις φοιτητικές μου υποχρεώσεις, αν και είμαι ολίγον προκεχωρημένης ηλικίας γι' αυτές, και όσα πρόλαβα να προτιμήσω, να επιθυμήσω και τελικά κατάφερα και να αποκτήσω. 

Στις αρχές του χρόνου,  πνιγμένη στη διπλωματική εργασία του μεταπτυχιακού, διάβαζα ό,τι δεν είχα προλάβει γι' αυτήν. Έγραφα χρησιμοποιώντας ως εργαλείο και οδηγό τους Κανόνες της τέχνης του Πιερ Μπουρντιέ κι απ' ό,τι θυμάμαι κάποια από τα αναγνώσματα του Ιανουαρίου ήταν η Ημιτελής Άνοιξη, μελέτη της Αιμιλίας Καραλή για την Επιθεώρηση Τέχνης, η Ξύλινη γλώσσα του Δημήτρη Καλιόρη και η Υπόθεση Γκράνιν της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου. 

Στις απεγνωσμένες προσπάθειες που έκανα να ξεκουραστώ από τα διάφορα επιστημονικά και να αφοσιωθώ λίγο στη λογοτεχνία, το μόνο που κατάφερνα ήταν να διαβάζω στο τρόλεϊ και στις αναμονές διαφόρων ραντεβού τα μικρά βιβλιαράκια των Εκδόσεων Άγρα που κουβαλώ πάντοτε στην τσάντα μου, διότι και ελαφρά είναι και πολύτιμα αναγνώσματα. Έτσι διάβασα τις Αποφάσεις για όταν θα είμαι γέρος του Σουίφτ, την Χάνα Άρεντ Για τη ρηχότητα του κακού, τη Χρησιμότητα των άχρηστων γνώσεων που μοιράστηκα και με τους μαθητές μου στην τάξη, και το Εγκώμιο των πουλιών, που με οδήγησε σε ένα συναρπαστικότατο διαδικτυακό bird watching. Για τέτοιου είδους αναγνώσεις, ιδανικά είναι και τα λαγουδάκια των ίδιων εκδόσεων. Καταδιασκέδασα με τον Κομμουνιστή της Μονμάρτρης και αποσυσκεύασα τη βιβλιοθήκη μου κατά Μπένγιαμιν. 

Την άνοιξη, παρατηρώντας γύρω μου τη φύση και τους ανθρώπους, επέστρεψα στον Καλβίνο και ξαναδιάβασα τον Πάλομαρ, ένα βιβλίο-μεγεθυντικός φακός στις ασήμαντες λεπτομέρειες της καθημερινότητας που κανείς μας δεν παρατηρεί. Ενθουσιάστηκα με το Χείλος της αβύσσου του Κέστνερ -έπιασε όλη τη φάση του Μεσοπολέμου και δημιούργησε έναν αγαπητό ήρωα που μας μετέφερε στην πιο επικίνδυνη βερολινέζικη τρέλα. 

Σε μια αναζήτηση καλής ελληνικής λογοτεχνίας, διάβασα το Παιδί του Γιάννη Παλαβού, ένα κομψοτέχνημα, τον παλιό Λούσια του Νίκου Χουλιαρά και την εξαιρετική συλλογή διηγημάτων του Αθανάσιου Γκράβαλη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νεφέλη σε επίμετρο και σχόλια του Γιάννη Παλαβού. 

Πλούσια ήταν η έρευνα που έκανε ο Μιχάλης Γελασάκης στο αρχειακό υλικό του Αρμενιστή ποιητή Νίκου Καββαδία, που ακούμε διαρκώς τους στίχους του αυτές τις ημέρες. 

Σε πασχαλινές μου διακοπές στη βρετανική εξοχή διάβασα τη Μέση Αγγλία του Τζόναθαν Κόου, που μπορεί να μη στέκεται στο ύψος του Πλιάτσικου, αλλά μου θύμισε τον παλιό καλό κι αγαπημένο Κόου που με συνοδεύει εδώ και είκοσι χρόνια στα ταξίδια μου στη Γηραιά Αλβιώνα. 

Με το που μπήκε το καλοκαίρι, έκανα μια Οδοιπορία στον πάγο ακολουθώντας τον Βέρνερ Χέρτσογκ στο συγκλονιστικό, ομιχλώδες, καταθλιπτικό και δύσκολο οδοιπορικό του. Η απόλυτη απομυθοποίηση του ταξιδιού αναμεμειγμένη με σκληρό χιούμορ, απόγνωση και αγάπη. 

Στους Λειψούς διάβασα τη Μικρή πατρίδα του Gael Faye, ένα βιβλίο για τη Ρουάντα και μια γενοκτονία που λίγο θυμόμαστε. Στο ίδιο νησί έφτιαξα τη δική μου αμερικανική τριλογία και διάβασα τις Μέρες δίχως τέλος του Μπάρι, τις Οδηγίες για οικιακές βοηθούς της Μπερλίν και το Τραγούδι του Χιλμπίλη του Βανς.

Κάνοντας κάμπινγκ στην Πελοπόννησο, απόλαυσα στην αιώρα μου την Ομορφάσχημη του Καχτίτση σε επίμετρο του Ηλία Γιούρη, επιτέλους το Γκιακ, και τον Αύγουστο ταξίδεψα στην Τήνο παρέα με το γκράφικ νόβελ των Πέτρου και Βανέλλη για τον Γιαννούλη Χαλεπά. 

Ξεκίνησα το φθινόπωρο μελετώντας την ιαπωνική εικονογράφηση και μ' αυτή την αφορμή διάβασα τον Παράμεσο της Ογκάουα και το Εγκώμιο της σκιάς του Τανιζάκι. Μια εκκρεμότητα που διευθετήθηκε τον Οκτώβριο ήταν η Αλεξίεβιτς και το συγκλονιστικό της Τσερνόμπιλ και πολύς κύριος Ουελμπέκ. 

Μου δωρίστηκε ο Δολοφόνος του Αριστηνού, τον οποίο για άλλη μια φορά εκτίμησα ως συγγραφέα και απορώ γιατί τα σχολικά ανθολόγια δεν έχουν εμπλουτιστεί με κείμενά του. 

Λίγο πριν έρθει ο χειμώνας και περιμένοντας τις νέες εκδόσεις του Τζέιμς Μπόλντουιν, επέστρεψα στη μαύρη λογοτεχνία και ξαναδιάβασα το Μια άλλη χώρα, την Αγαπημένη  και το Έλεος της Τόνι Μόρισον σε υπέροχες μετάφρασεις και επίμετρα της Κατερίνας Σχινά. Έκλεισα τη χρονιά μου με το Ένα άλλο Μπρούκλιν της Γούντσον, το Δεν είμαι ο νέγρος σου και το Κουαρτέτο του Χάρλεμ του Μπόλντουιν (που δεν το έχω τελειώσει ακόμη). 

Η λίστα γράφτηκε απνευστί και από μνήμης και επομένως δεν περιλαμβάνει και τα 47 βιβλία που απ' ό,τι έχω σημειώσει διάβασα μέσα στο 2019. Τέλος πάντων, είμαι σίγουρη ότι ο πλανήτης θα εξακολουθήσει να γυρίζει και χωρίς αυτά. Να είμαστε καλά, να διαβάζουμε, να μαθαίνουμε απ' τα βιβλία και τα αμέτρητα λάθη μας και με χαρά να υποδεχτούμε το δίσεκτο και ολοστρόγγυλο νέο έτος. Τώρα πρέπει να ενημερώσω το Goodreads και βαριέμαι πάρα πολύ. 

***