Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2019

"Χριστούγεννα", του Mikhail Aldashin



Τα "Χριστούγεννα" του Mikhail Aldashin είναι το ομορφότερο animation για τη γέννηση του Ιησού. Ζωγραφισμένο στα χρώματα της σέπιας, θα θυμίσει σε πολλούς από μας τα κινούμενα σχέδια των παιδικών μας χρόνων -αρκετά διαφορετικής αισθητικής σε σχέση με τα σύγχρονα.  

Σ' αυτήν την ταινία μικρού μήκους τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν είναι...
Η Μαρία:


Ο Ιωσήφ:


Ο αρχάγγελος Γαβριήλ:


Και ζώα, όπως το λιοντάρι:


Τα σχέδια του Michail Aldashin θυμίζουν αρκετά άλλα έργα Ρώσων, Γεωργιανών και Αρμενίων ζωγράφων που έχουν παρουσιαστεί ή θα παρουσιαστούν από το ιστολόγιο, όχι τόσο στην τεχνοτροπία τους όσο στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν τις Γραφές. 


Το έργο ξεκινά με τον Άγγελο να πλησιάζει τη Μαρία την ώρα που εκείνη απλώνει τη μπουγάδα του σπιτιού της. 


Η Μαρία, τρομαγμένη και συγκεντρωμένη στις δουλειές του νοικοκυριού, τον αποφεύγει. Τελικά, όμως, μυρίζει τον κρίνο και ο Άγγελος τής αποκαλύπτει αυτό που μόλις συνέβη. Το μικρό κορίτσι γουρλώνει έκπληκτο τα μάτια του και η δράση μεταφέρεται στη στιγμή που, ετοιμόγεννη πια, αναζητά κατάλυμα μαζί με τον Ιωσήφ, για να φέρουν στον κόσμο το θείο βρέφος. 



Εν τω μεταξύ, ο Άγγελος τρέχει από δω κι από κει να ενημερώσει μες στη φούρια του τη φύση για το θαύμα των Χριστουγέννων. Μιλά στα ψάρια και τα πουλιά, διαβάζει σε όλους τον λόγο του Θεού και ταξιδεύει στον κόσμο κρατώντας στα χέρια του το ιερό βιβλίο. 


Πολύ τρυφερή κι αστεία είναι η σκηνή που κατορθώνει να γλιτώσει ένα μικρό κουνελάκι από τα δόντια του λιονταριού, που μόλις μαθαίνει το νέο, τιθασεύει τις ορέξεις του και μαζί με τρία κουνέλια πηγαίνουν να επισκεφτούν τη Θεοτόκο. 



Στο πρόχειρο κατάλυμα που ζουν ο Ιωσήφ και η Μαρία μαζί με τον μικρό Ιησού, η ζωή κυλάει όπως και σήμερα: με φόβο, κούραση, χαρά και αγάπη. 


Η Μαρία, σαν νέα μητέρα που είναι, δεν ξέρει να φροντίσει ακόμη το μωρό της και τρομάζει κάθε φορά που ακούει το κλάμα του, ενώ ο Ιωσήφ γυρίζει στο σπίτι αργά το βράδυ, βγάζει κατάκοπος τις μπότες τους και τρίβει τα κουρασμένα του πόδια. 


Πλένουν και ταχταρίζουν το μωρό τους και ύστερα πέφτουν για ύπνο πλάι στα ζώα τους.



Μόνο η επίσκεψη των Μάγων κάνει τη ζωή τους να φαίνεται ιερή, διαφορετική από οποιουδήποτε φτωχού ζευγαριού που δουλεύει από το πρωί ως το βράδυ για το βιός και το ψωμί του. 




Με "αφέλεια" και αφοπλιστική παιδικότητα, ο Mikhail Aldashin φτιάχνει ένα φιλμ που φέρνει τη ζωή του Ιησού πολύ κοντά σ' αυτήν του ανθρώπου. 


Στο τέλος του έργου, ένας χορός από ποιμένες, ψαράδες, βασιλιάδες, κουνέλια, αρνιά, λιοντάρια, μοσχάρια και γαϊδουράκια γιορτάζει στον στάβλο το χαρμόσυνο γεγονός της γέννησης του Χριστού. 


***

[1] Δείτε το animation του Mikhail Aldashin εδώ

Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2019

Τι μαθαίνουμε από τη Γέννηση


Μαθήτρια στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, τότε που διδασκόμασταν όλα όσα πιστεύαμε και δεν πιστεύαμε, θυμάμαι πως είχα αποκρυπτογραφήσει τις Γραφές με τον δικό μου τρόπο. Τι έμαθα λοιπόν από τη Γέννηση;



1. Ένα παιδί μπορεί να έρθει στον κόσμο με οποιονδήποτε τρόπο, ακόμη και μαγικό. 


2. Το ζευγάρι δεν πειράζει κι αν έχει μεγάλη διαφορά ηλικίας. Ο Ιωσήφ ήταν πολύ μεγαλύτερος από τη Μαρία.


3. Ένας σύντροφος μπορεί να είναι σύντροφος με χίλιους διαφορετικούς τρόπους.


4. Δεν πειράζει κι αν ο άντρας είχε κι άλλον γάμο νωρίτερα ή άλλα παιδιά από τον πρώτο γάμο του. Και το ίδιο φυσικά μπορεί να έχει συμβεί και στη γυναίκα. 


5. Δεν χρειάζονται και πολλά λούσα για να γεννηθεί ένα παιδί. Το γεννάς και σε μια σπηλιά, και στη φύση, όπως τα ζώα γεννούν στη φωλιά τους. 


6. Το παιδί γεννιέται ανάμεσα στα ζωάκια του, κι εκείνα σκύβουν να το δουν σπαργανωμένο και χαιρετίζουν τον ερχομό του. 


7. Οι φίλοι έρχονται από πολύ μακριά για να το καλωσορίσουν και φέρνουν δώρα πολύτιμα, αλλά όχι ακριβά. 


8. Αφού γεννήσεις το παιδί σου και το θηλάσεις και το θρέψεις, το αφήνεις ελεύθερο. Εκείνο θα ταξιδέψει, θα δοκιμαστεί και θα γνωρίσει το κακό. 



9. Ο ρόλος του γονιού τελειώνει πολύ γρήγορα. 



10. Η μάνα υποφέρει μέχρι τέλους. 


***

Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2019

Ταξιδεύοντας μ' ένα μπαλόνι



Λίγο το Μπαλόνι της Ζένιας[1], λίγο τα ταξίδια σε εικόνες άλλων εποχών, και πολύ περισσότερο μια αποκαρδιωτική επικαιρότητα, μ' έκαναν να φαντάζομαι πώς θα ήταν η ζωή παρέα μ' ένα μπαλόνι. Σε τι είδους πτήσεις θα μπορούσε να με συνοδεύσει, πόσο μακριά θα μπορούσαμε να ταξιδέψουμε, πόσο καλή παρέα θα κάναμε τα δυο μας. 






















Σκεφτόμουν αυτό το κυριακάτικο πρωινό πως όσο είσαι μικρούλης, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το μπαλόνι που φιλοξενείς στο δωμάτιό σου να πάρει ανθρώπινη υπόσταση. Μπορεί να γίνει κι ο καλύτερός σου φίλος. Στην περίπτωση της Ζένιας, βέβαια, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, γιατί έχουμε να κάνουμε με ένα κορίτσι που είναι ώριμο και ξύπνιο. Δεν είναι έτσι τα πράγματα, όμως, στο Μπαλόνι της Έμιλι[2]



Η Έμιλι είναι πολύ μικρό κορίτσι και, όπως είναι επόμενο, παίρνει τα πράγματα πολύ στα σοβαρά. Το κίτρινο μπαλόνι έχει πρωταγωνιστική θέση στη ζωή της και γίνεται καθημερινή της συντροφιά. 



















Το δένει στο χέρι της και δεν το αποχωρίζεται ποτέ. Παίζει μαζί του, τρώει μαζί του, δεν το ξεχνά ποτέ όταν βγαίνει από το σπίτι. Γίνεται κάτι σαν το αδερφάκι της, και -καθώς είναι σε μεγαλύτερη ηλικία από εκείνο- της δίνεται η ευκαιρία να διδάξει σε κάποιον τη ζωή. 



Του μαθαίνει να πλένει το πρόσωπό του και τα δόντια του, του μιλάει προτού πέσουν για ύπνο, φιλάει το κεφαλάκι του και κάπως έτσι, το μπαλόνι αποκτά το δικό του πρόσωπο.



Η Ζένια, όμως, είναι μεγαλύτερη, και τα ταξίδια που φαντάζεται είναι πολύ πιο μακρινά. Το μπαλόνι της τη βοηθά να δώσει μια άλλη διάσταση στην πραγματικότητα βρίσκοντας απαντήσεις για όσα τη ρωτά ο νονός της. 


Ακόμη κι αν κολλήσει σαν χαλκομανία στο ταβάνι, ακόμη κι αν γίνει γαλανόλευκη από ουρανό και σύννεφα, ακόμη κι αν πετάξει μαζί με το αυτοκίνητο, θα βρει έναν μοναδικό τρόπο να ξεφύγει από τον κίνδυνο, γιατί όλα είναι δυνατά όταν αφηγείσαι. 



Τελικά τι είναι αυτό που μας συνεπαίρνει σε τούτη την ιστορία; Η ελαφρότητα του μπαλονιού ή η ελαφράδα της παιδικής ηλικίας; 






















Σκέφτομαι πως τα παραμύθια μοιάζουν μπαλόνια δεμένα στα χέρια μας. Άλλοτε μετατρέπονται σε κουκούλια που μας κρατούν μακριά από την ασχήμια του κόσμου και άλλοτε μας μεταφέρουν στον κόσμο της φαντασίας όπου είναι πιθανή ακόμη κι η πιο απρόσμενη συνάντηση. 



Αν η πτήση γίνει επικίνδυνα απρόβλεπτη, τα παιδιά ευτυχώς έχουν την τόλμη με τη βοήθεια μιας βελόνας να τρυπήσουν το πανί και να μεταφερθούν στην αγκαλιά εκείνων που τα περιμένουν. 


***

Δημήτρης Αγγελής, Το μπαλόνι της Ζένιας (εικονογράφηση: Δημήτρης Αναστασίου), Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 2019. 
Kamako Sakai, Emily's baloon, Chronicle Books, San Francisco 2006.

Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019

Κορίτσια του Μπρούκλιν

Πού θα βρισκόμασταν τώρα, αν ξέραμε πως υπήρχε μια μελωδία στην τρέλα μας;

Κι όταν αφουγκραζόμασταν η μία το καρδιοχτύπι της άλλης, πώς και δεν ακούσαμε ποτέ την Κάρμεν Μακρέι να τραγουδάει; Στις σφιγμένες γροθιές της Άντζελας, η Μπίλι Χόλιντεϊ περνούσε τρεκλίζοντας από δίπλα μας κι εμείς δεν ξέραμε το όνομά της. Η Νίνα Σιμόν μάς έλεγε πόσο όμορφες ήμασταν κι εμείς δεν ακούγαμε τη φωνή της. 

Από τα είκοσι ως τα τριάντα μου, πλάγιαζα με λευκούς νεαρούς σε  γυμνά από φωτογραφίες δωμάτια, που αντηχούσαν από μουσική τζαζ. Καθώς πίεζα απαλά το κεφάλι τους στην κοιλιά μου, σκεφτόμουν το Μπρούκλιν, τον Τζερόμ, τη Σύλβια, την Άντζελα και την Τζίτζι. Συνόδευα  με όλη τη δύναμη της φωνής μου τις βλασφήμιες των μαύρων πιτσιρικάδων και τον θρήνο της τρομπέτας του Μπόουι. Τη στιγμή που βοηθούσα τους εραστές μου να μπουν μέσα μου, έκλεινα σφιχτά τα μάτια για να μη βλέπω το πρόσωπό τους -που, όταν ήμουν μικρή, πίστευα ότι ήταν το πρόσωπο του διαβόλου- και φανταζόμουν ότι επέστρεφα σπίτι μου περιτριγυρισμένη από τα κορίτσια. Γελούσαμε όλες μας. Ήμασταν όλες μας ζωντανές. 

Στις Φιλιππίνες, ένας πανέμορφος μελαψός άντρας μού φιλούσε τα πόδια ξανά και ξανά, λέγοντας, "Πάντα από κει να αρχίζεις".  Στο Γουισκόνσιν, υποσχέθηκα στη συγκάτοικό μου, που είχε γίνει πια ερωμένη μου, πως δεν θα την εγκατέλειπα ποτέ. Μερικούς μήνες αργότερα, με τις σελίδες της εγκεκριμένης πια διδακτορικής μου διατριβής σκόρπιες στο πάτωμα της κρεβατοκάμαρας, φίλησα απαλά τα μισάνοιχτα χείλη της όσο κοιμόταν και χάθηκα μέσα στη νύχτα. Στο Μπαλί, περίμενα κάθε βράδυ να ξεπροβάλει από το σκοτάδι ένα όμορφος μαύρος απ' το Ντιτρόιτ. "Πες το", με ικέτευε καθώς τα κορμιά μας τρίβονταν το ένα πάνω στο άλλο με τόση λύσσα που μας έφερνε γέλια. "Δυο λέξεις είναι μόνο, γαμώτο".

Βρισκόμουν στην Κορέα όταν έκλεισα τα τριάντα, και έκλαιγα μια ολόκληρη εβδομάδα επειδή νόμιζα πως ήμουν έγκυος. Και ύστερα άλλη μία, όταν βεβαιώθηκα πως δεν ήμουν. Από πίσω, η Άμπυ Λίκολν τραγουδούσε το "It's  Magic" κι ήταν λες και ξανάβλεπα τη γειτονιά μας από ένα ψηλό παράθυρο, παρακολουθώντας μαζί με τον αδερφό μου τα παιδιά που έπαιζαν στον δρόμο. 

***

Jaqueline Woodson, Ένα άλλο Μπρούκλιν (μτφρ. Άννα Μαραγκάκη), Πόλις, Αθήνα 2019. 


Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019

Louis-Maurice Boutet de Monvel: Chansons de France


O Louis-Maurice Boutet de Monvel ήταν Γάλλος ζωγράφος του 19ου αιώνα, που έμεινε γνωστός περισσότερο για τις εικονογραφήσεις του σε παιδικά βιβλία της εποχής, παρά για το ζωγραφικό του έργο. 


Εργάστηκε σε διάφορα περιοδικά, αλλά το δημοφιλέστερο έργο του ήταν η εικονογράφηση της Jeanne d'Arc. Παρόλο που η ζωγραφική του θυμίζει τα φρέσκο της Αναγέννησης και σε αρκετές εικόνες του χρησιμοποίησε ως πρότυπο ζωγραφικά έργα του Paolo Uccelo και του Fra Angelico, ο ίδιος εκτιμούσε πως έχει επηρεαστεί περισσότερο από την ιαπωνική τέχνη. 



Μια από τις δουλειές του που αγαπήθηκε πολύ ήταν η εικονογράφηση στις παρτιτούρες των παιδικών γαλλικών τραγουδιών. 






















Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, ενώ έργα του υπάρχουν και στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. 

***