Σώσα

Όταν μέναμε στο νούμερο 10, η Βαρσοβία ήταν ρώσικη. Όλες οι επιγραφές έπρεπε να είναι γραμμένες στα ρώσικα. Μετά ήρθαν οι Γερμανοί και έφεραν την πείνα. Κι ύστερα οι εθνικιστές Πολωνοί σήκωσαν κεφάλι και είπαν: "Η Πολωνία είναι δική μας!". Κάποια παιδιά από δω κατατάχθηκαν στη μεραρχία του Πιλσούντσκι και σκοτώθηκαν. Ο Πιλσούντσκι έφτασε με τους άντρες του στο Κίεβο, όμως  μετά ο στρατός του υποχώρησε ξανά στον ποταμό Βιστούλα. Ο κόσμος νόμιζε ότι έρχονταν οι μπολσεβίκοι και οι ρουφιάνοι άρχισαν να μιλάνε για ξεκοίλιασμα όλων των πλουσίων και αρπαγή των χρημάτων τους. Μετά οι μπολσεβίκοι απωθήθηκαν. Μετακινήσεις εδώ, μετακινήσεις εκεί, οι ελλείψεις όλο και αυξάνονται. 

Τη μεσοπολεμική Πολωνία στριμώχνουν δύο πανίσχυροι αντίπαλοι. Ενώ ο Χίτλερ βρίσκεται προ των πυλών, στην εβραϊκή κοινότητα της πρωτεύουσας Βαρσοβίας ο Άρελε και η Σώσα μιλούν γίντις και πρωταγωνιστούν σε μια αινιγματική ερωτική ιστορία.

Η μητέρα μου έλεγε συχνά ότι ήταν απρεπές για έναν γιο ραββίνου και μελετητή της Γκεμάρα να συγχρωτίζεται με ένα κορίτσι, και μάλιστα από μη ραββινική οικογένεια. 

Η Σώσα ήταν εννέα χρονών, αλλά όταν μιλούσε έμοιαζε με εξάχρονο. Είχε μείνει δύο φορές στην ίδια τάξη στο δημόσιο σχολείο όπου την έστελναν οι γονείς της. Είχε ξανθά μαλλιά που έφταναν μέχρι τους ώμους της όταν ξέπλεκε τις κοτσίδες της, γαλανά μάτια, κομψή μύτη και μακρύ λαιμό. Έμοιαζε με τη μητέρα της, που στα νιάτα της ήταν διάσημη για την ομορφιά της. 

Εβραϊκή κοινότητα στην Πολωνία (1785)

Στην εβραϊκή αγωγή οι απαγορεύσεις υπάρχουν παντού και αφορούν τα πάντα. Κάθε επιθυμία συνιστά παράβαση. Ο Άρελε, γιος ραβίνου, μεγαλώνει λαμβάνοντας την αυστηρότερη ανατροφή. Κάθε φορά που θέλει να δραπετεύσει από το ακραία θρησκευτικό περιβάλλον του σπιτιού του, καταφεύγει στο σπίτι της Σώσας. Δοκιμάζει τα γλυκά της μητέρας της, παίζει με κανονικά παιχνίδια και της αφηγείται τις ιστορίες που επινοεί. 

"Έχουν καταλάβει ολόκληρη την Πολωνία", συνέχισε. "Οι πόλεις γέμισαν από δαύτους. Παλιά μόλυναν με την παρουσία τους μόνο τις οδούς Ναλέφκι, Γκζυμπόφσκα και Κροχμάλνα, αλλά τελευταία εξαπλώνονται παντού σαν τα σκουλήκια. Έφτασαν ακόμα και στο μακρινό Βιλάνουφ. Ένα πράγμα με παρηγορεί: ο Χίτλερ θα τους κάψει σαν κοριούς". 

Με το ζόρι συγκρατούσα το τρέμουλό μου. Ο άνθρωπος αυτός ακουμπούσε το ξυράφι του στον λαιμό μου. Σήκωσα τα μάτια και για μια στιγμή συνάντησα τα πρασινωπά δικά του. Άραγε υποπτευόταν ότι ήμουν Εβραίος;

Η κατάσταση στην Πολωνία γίνεται ζοφερή, ο αντισημιτισμός απλώνεται όλο και περισσότερο στα λαϊκά στρώματα. Οι Εβραίοι αντιμετωπίζονται ως παράσιτα και υπονομευτές του έθνους, ενώ ταυτίζονται άλλοτε με τους καπιταλιστές και άλλοτε με τους μπολσεβίκους. Ο Άρελε εγκαταλείπει την οδό Κροχμάλνα και αφοσιώνεται στη λογοτεχνία. Ο τρόπος ζωής του, πότε ιερός και πότε βέβηλος, ταιριάζει ταυτόχρονα σ' έναν κολασμένο άθεο και σ' έναν φανατικό Εβραίο. Εξελίσσεται σε διανοούμενο που δεν τον συγκινούν οι μεγάλες ιδεολογίες της εποχής του, τη νομοτελειακή φύση των οποίων φαίνεται πως αντιλαμβάνεται πολύ προτού πέσουν οι μάσκες και αποκαλυφθεί το ολοκληρωτικό τους πρόσωπο. 

Πώς θα μπορούσα να είμαι Πολωνός πράκτορας όταν μ' έχουν ρίξει σε κάθε φυλακή της Πολωνίας για το ιδανικό μας; Πώς θα μπορούσα να είμαι φασίστας, όταν διατέλεσα επί χρόνια εκδότης ενός περιοδικού που τα έβαζε με τους σιωνιστές, την Μπουντ, το Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και κήρυττε ανοιχτά τη δικτατορία του προλεταριάτου; Η οικογένειά μου ήταν από τις φτωχότερες των φτωχών και όλη μου τη ζωή υπέφερα από την πείνα και την ανέχεια. Ο σοσιαλισμός ήταν η μόνη μου παρηγοριά. 

Ο αγώνας του να κατακτήσει την αλήθεια μέσα από τη λογοτεχνία αποδεικνύεται άκαρπος, οι σχέσεις του με συγγραφείς και διανοούμενους της Βαρσοβίας αδιέξοδες. Συνάπτει ερωτικούς δεσμούς με χειραφετημένες γυναίκες που δεν καλύπτουν καμιά του ανάγκη. Σταθερή ερωμένη του είναι η Ντόρα, νεαρή κομμουνίστρια που περιμένει πως ο Στάλιν θα σώσει τον κόσμο, μέχρι που βλέπει τους συντρόφους να φτάνουν στη Σοβιετική Ένωση, να αντιμετωπίζονται σαν φασίστες, προδότες και πράκτορες των πολωνικών μυστικών υπηρεσιών, για να καταλήξουν φρικτά βασανισμένοι στην εξορία. Ερωτικές σχέσεις έχει επίσης με την Τσέλια, σύζυγο καλού του φίλου, την Μπέτυ, ατάλαντη ηθοποιό και σύντροφο Αμερικανού εκατομμυριούχου, και την Τέκλα,  τη νεαρή καμαριέρα του δωματίου που νοικιάζει. Καμία δεν του γιατρεύει το υπαρξιακό κενό στο οποίο τον βυθίζει από τη μια η έλλειψη πραγματικής αγάπης και από την άλλη η επικείμενη εισβολή των ναζί. 

Ακούμπησε το κεφάλι της στον ώμο μου. Ένα αίσθημα απόγνωσης με πλημμύρισε, μαζί με την ανακούφιση που μου έδινε η επίγνωση ότι δεν έφταιγα εγώ γι' αυτό το μπλέξιμο. Μες  στο μισοσκόταδο έκανα νεύμα στον άλλο μου εαυτό, τον παρανοϊκό μου δικτάτορα, συγχαίροντάς τον για αυτή τη φαιδρή νίκη του. Έκλεισα τα μάτια και αισθάνθηκα στο πρόσωπό μου τη ζεστασιά από το κεφάλι της Σώσας. Τι είχα να χάσω; Τίποτα περισσότερο από τον οποιονδήποτε. 

Η επιστροφή του Άρελε στη μυθική οδό Κροχμάλνα είναι επιστροφή στην Εδέμ των παιδικών του χρόνων; Η αθωότητα του παιδικού έρωτα γίνεται καταφυγή στον μοναδικό παράδεισο που τον προστατεύει από το συναίσθημα του έκπτωτου;

Γίαν Καντάρ, "Το μαγαζάκι της κεντρικής οδού" (1965)

"Όχι, Σώσελε. Πιστεύω στον Θεό, αλλά δεν πιστεύω ότι αποκαλύφθηκε και παρέδωσε στους ραββίνους όλα εκείνα τα κατεβατά των νόμων που έχουν προσθέσει στο πέρασμα των χρόνων".
"Πού είναι ο Θεός; Στον ουρανό;"
"Κάπου πρέπει να είναι".
"Γιατί δεν τιμωρεί τον Χίτλερ;".
"Α, δεν τιμωρεί κανέναν. Δημιούργησε και τη γάτα και το ποντίκι. Η γάτα δεν μπορεί να φάει χορτάρι, πρέπει να φάει σάρκα. Δεν φταίει αυτή που σκοτώνει τα ποντίκια, ούτε, βέβαια, φταίνε τα ποντίκια. Εκείνος δημιούργησε το πρόβατο και τον λύκο, τα κοτόπουλα και τους σφαγείς, τα πόδια και τα σκουλήκια που αυτά ποδοπατάνε". 

 Γίαν Καντάρ, "Το μαγαζάκι της κεντρικής οδού" (1965)

Η Σώσα είναι και δεν είναι γυναίκα. Ψυχικά ασθενής, δεν έχει αναπτυχθεί κανονικά, δεν μπορεί να τεκνοποιήσει, δεν έχει φίλες, δεν δουλεύει, δεν αποχωρίζεται ποτέ τη μητέρα της. Ο έρωτας για μια τέτοια ύπαρξη μετεωρίζεται μεταξύ νοσηρότητας και αγιοσύνης. Αν, όμως, η Σώσα είναι άμυαλη ή καθυστερημένη, γιατί κανείς δεν μπορεί να απαντήσει στις απορίες της για τον κόσμο; Η απόφαση του Άρελε να θυσιάσει τη δυνατότητά του να διαφύγει στην Αμερική κληρονομώντας την περιουσία ενός μεγιστάνα για να την παντρευτεί ισοδυναμεί με αυτοκτονία ή με λύτρωση; Ο ήρωας εγκαταλείπει το κυνήγι της ηδονής και μιας κοσμικότητας που τον κάνει να αισθάνεται ανέστιος κι απελπισμένος, για να επιστρέψει στη μήτρα του εβραϊσμού που του δίδαξε η παιδική ανατροφή του: στην αυταπάρνηση, την έξοδο από τα παιχνίδια δύναμης και κυριαρχίας. 

Αληθινή θρησκεία, έλεγε ο Μόρρις, δεν είναι να υπηρετείς τον Θεό, αλλά να τον αμφισβητείς. Αν Εκείνος επιθυμεί πολέμους, Ιερές Εξετάσεις, σταυρώσεις και Χίτλερ, εμείς πρέπει να επιδιώκουμε την αρετή, το χασιδισμό, τη δική μας εκδοχή της Χάριτος. [...] Δεν μας έκλεισαν οι Εθνικοί στα γκέτο, έλεγε ο Μόρρις, ο Εβραίος κλείστηκε εκεί με τη θέλησή του, επειδή κουράστηκε να κάνει πολέμους και να μεγαλώνει παιδιά που θα γίνουν αυριανοί πολεμιστές και ήρωες στα πεδία των μαχών. 

Σε στιγμές που μοιάζουν οριακές, ο Άρελε δεν απομακρύνεται από τη ζωή, αλλά επανασυνδέεται μαζί της επιλέγοντας την αγάπη. Ακόμη κι η παραμυθία που του προσφέρει η λογοτεχνία θα υστερούσε τόσο μπροστά της. 

***

[1] Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, Σώσα (μετάφραση Μιχάλης Πάγκαλος), Κίχλη, Αθήνα 2019. 

[2] Περισσότερες φωτογραφίες για την καθημερινότητα στο εβραϊκό γκέτο της Βαρσοβίας εδώ. 

Ημερολόγιο καραντίνας #5: Στόχοι

Όσο περνούν οι μέρες αρχίζουμε να οργανώνουμε τη ζωή μας με τα νέα δεδομένα, οικονομικά και όχι μόνο. Άλλοι εξακολουθούν να εργάζονται, άλλοι όχι, άλλοι προσπαθούν να εργαστούν αλλά πολλοί παράγοντες το καθιστούν δύσκολο έως αδύνατο. 

Για πολλούς από μας, πάντως, ο χρόνος είναι περισσότερος από ό,τι ήταν. Ακόμη κι αν δουλεύεις απ' το σπίτι, το γεγονός πως δεν μπορείς και δεν πρέπει να μετακινηθείς, για μένα τουλάχιστον σημαίνει τρεις ώρες την ημέρα κέρδος. Αν σκεφτούμε και όλες τις απογευματινές μας δραστηριότητες που νέκρωσαν, οι ώρες γίνονται ακόμη περισσότερες. Το πρωινό συνήθως φεύγει γρήγορα γιατί εξακολουθώ να δουλεύω για το σχολείο, αλλά και πάλι, έχω ένα ολόκληρο απόγευμα ν' απλώνεται στα πόδια μου. 

Πολλές φορές, βέβαια, όσο περισσότερος είναι ο ελεύθερος χρόνος, τόσο δυσκολότερο γίνεται να τον διαχειριστούμε. Χανόμαστε στο διαδίκτυο, χωρίς να επικοινωνούμε ουσιαστικά με κανέναν, είναι αδύνατον να διαβάσουμε ή να απασχοληθούμε δημιουργικά, τα νέα μάς αποκαρδιώνουν. 

Εγώ από ψυχαναγκασμό δεν αντέχω να βλέπω τον χρόνο να πηγαίνει χαμένος, παρόλο που μου αρέσει πάρα πολύ να κουρνιάζω στον καναπέ άπραγη. Αλλά αυτό τον χρόνο τον θεωρώ μάλλον κερδισμένο. Αφού έφερα το σπίτι πάνω κάτω και δεν υπάρχει τίποτα πια να τακτοποιήσω, αποφάσισα να βάλω μικρούς στόχους που θα με κρατήσουν απασχολημένη για το επόμενο χρονικό διάστημα -που, μεταξύ μας, δεν φαίνεται να είναι μικρό. 

1. Τα αδιάβαστα

Το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να φτιάξω δυο στοίβες με αδιάβαστα, ή τέλος πάντων μισοδιαβασμένα βιβλία, που θα ήθελα να έχω διαβάσει μέχρι το καλοκαίρι. Στην πρώτη στοίβαξα όλα τα μη λογοτεχνικά: ιστορικά, μελέτες, αλληλογραφία, πρακτικά συνεδρίων και κάποια περιοδικά. Στη δεύτερη άφησα τα λογοτεχνικά. Αν είστε περίεργοι, μπορείτε να τα δείτε εδώ. 

2. Αφιερώματα, λογοτεχνικά και μη

Ένα λογοτεχνικό περιοδικό που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο και μου αρέσει πάρα πολύ είναι ο Χάρτης. Κι αν δεν το διαβάζω κάθε μήνα, δεν παραλείπω να ρίχνω μια ματιά στα εξαιρετικά αφιερώματά του. Είχα μελετήσει τα αφιερώματα στον Μίμη Σουλιώτη, τον Νάσο Θεοφίλου, τον Νίκο Χουλιαρά και τον Μάνο Ελευθερίου και τώρα ήρθε η ώρα για τον Χ.Λ. Μπόρχες, τον Γιώργο Πάτσα, τον Γιάννη Βαρβέρη. 

Εκτός από την εκπληκτική ύλη, ο Χάρτης είναι πάντα χάρμα οφθαλμών και για τα εξαιρετικά γραφικά του. Από αυτή την άποψη, δεν νομίζω να υπάρχει περιοδικό ισάξιό του. Είναι τόσο επιμελημένο, που δημιουργεί στον αναγνώστη του την ψευδαίσθηση πως διαβάζει σε καλής ποιότητας χαρτί. 

3. Σημειώσεις στο περιθώριο

Ύστερα είναι και τα Marginalia, στα οποία γράφουν εντιμότατοι φίλοι και γνωστοί. Προσπαθώ πάντοτε να διαβάζω το "Παλαιοβιβλιοπωλείο" του Αντώνη Γαζάκη, το "Φωτο-ζουρνάλ" της Πηνελόπης Πετσίνη, τη "Βιβλιοπολιτική" και το "Ανθολόγιο". Τώρα, λοιπόν, ήρθε η ώρα για τα αφιερώματα: Νουάρ, εξουσία στη φαντασία, πένες γυναικών, 200 χρόνια Μαρξ και άλλα 10 κρίση, θρησκεία και πολιτική, Μακεδονικό. Πω πω, όρεξη να ΄χουμε. 

4. Κινηματογράφος

Το βραδάκι, που πέφτουν οι μπαταρίες και χαμηλώνουν τα φώτα, αν δεν υπάρχει άλλη αντοχή για διάβασμα, τον ρόλο του ψυχαγωγού αναλαμβάνει η οθόνη. Σπάνια βλέπω σειρές, με αγχώνει οτιδήποτε λειτουργεί σαν αλυσίδα, αλλά στο Netflix έχω ξεκινήσει να παρακολουθώ τις παραγωγές του Studio Ghibli, από πάθος για τα γιαπωνέζικα κινούμενα σχέδια, τους Ιάπωνες εικονογράφους, τα μάγκα, όλα αυτά. Είδα την Κίκι τη μαγισσούλα, τον Τότορο (το πιο τρυφερό εργάκι για παιδιά που έχω δει ποτέ), και την Αριέτι. Μένουν δυο τρία ακόμη που έχω στα υπόψιν και θα παρουσιάσω αργότερα στον Δαίμονα σε ένα σχετικό αφιέρωμα, να 'μαστε καλά. 

Και θα το είχα ήδη κάνει, αλλά με ανάγκασε να διακόψω ο Χώρος ονείρων, η βιογραφία του Ντέιβιντ Λιντς που μου γέννησε την επιθυμία να δω όλες τις ταινίες του από την αρχή: το Μπλε βελούδο, την Ατίθαση καρδιά, την Οδό Μαλχόλαντ, το Straight story. Μακάρι να καταφέρω να βρω και τον Άνθρωπο ελέφαντα ή το Eraserhead. 

5. Τηλεοπτικές εκπομπές, ντοκιμαντέρ

Τέλος, η πρόσφατη ενασχόληση με την εβραϊκή λογοτεχνία και φωτογραφικό υλικό από τα εβραϊκά γκέτο της Ευρώπης μου γέννησε την ανάγκη να δω ντοκιμαντέρ και ταινίες σχετικές, όπως η ταινία για την Χάνα Άρεντ, το ντοκιμαντέρ για την Παράγραφο 175 και άλλα. 

Και μόλις θυμήθηκα πως στο web tv θα μπορούσα επιτέλους να δω όσα επεισόδια μένουν από τους Ιστορικούς περίπατους: κυπριακό, ελληνοτουρκικές σχέσεις, Εβραίοι Θεσσαλονίκης, προσφυγικό, Λέρος, είναι τουλάχιστον δέκα επεισόδια που εκκρεμούν. 

6. Εικόνα και Φωτογραφία

Ούτε μια ζωή δεν φτάνει για να αρχειοθετήσω όπως θα ήθελα όλες τις ιστορικές, ταξιδιωτικές, και καλλιτεχνικές φωτογραφίες που έχω κατά καιρούς αποθηκεύσει στον υπολογιστή και στολίζουν πού και πού τα "Κλασικά Φωτογραφημένα" του Δαίμονα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, σε ιστότοπους όπως το Openculture ή το Childrenslibrary μπορεί κανείς πια να ξεφυλλίσει εικονογραφημένα παιδικά βιβλία όχι μόνο του 20ού, αλλά και του 19ου αιώνα. 

7. Μαγειρική

Και επειδή όπως είναι γνωστό, μόνο με τροφή ζει ο άνθρωπος και όχι με τέχνη, αν βαρεθούμε ή κουραστούμε από όλα τα άλλα, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα να εξαφανιστούμε στην κουζίνα μας. Η πληροφορία είναι τόση στα ιστολόγια και τις σελίδες που αφορούν τη μαγειρική, που απορώ πώς μερικοί μερικοί έχουν το θράσος να είναι κακοί μάγειρες. 

Τώρα, τι θα κάνω από όλα τούτα δεν ξέρω. Αλίμονο αν χάσουμε την όρεξή μας για ζωή και γνώση. Έχουμε το σπίτι, έχουμε τον χρόνο, προσέχουμε για να έχουμε την υγεία μας. Έχουμε ο ένας τον άλλο. Κανείς να μη νιώσει μόνος του στην απομόνωση. 

***

Ημερολόγιο καραντίνας #4: Όταν ξανασμίξουμε

Τα καφενεία της πόλης έκλεισαν, οι δρόμοι είναι άδειοι, κάποιοι από μας, από ευαισθησία, υπακοή, υπευθυνότητα ή φόβο -ο καθένας δίνει τις δικές του ερμηνείες- πάντως θα κάνουμε καιρό να ιδωθούμε. 

Όταν ξανασμίξουμε, θα είμαστε ίδιοι; Θα θέλουμε να αγκαλιαστούμε; Ή θα τρέξουμε πανικόβλητοι να πλύνουμε τα χέρια μας μετά το άγγιγμα; Θα πλησιάσουμε ο ένας τον άλλον ή θα τηρούμε αποστάσεις ασφαλείας, ακόμη κι όταν η εγγύτητα επιτραπεί;
Θα δούμε κοινότητες να υποδέχονται τους επισκέπτες τους ή θα τους απομακρύνουν με προπηλακισμούς, ακόμη κι όταν θα έχουμε πια τη δυνατότητα να κυκλοφορούμε και να ταξιδεύουμε;

Θα νικήσει η αλληλεγγύη ή θα επικρατήσει η καχυποψία και ο ωχαδελφισμός; Ατομική ευθύνη, συλλογική ευθύνη, πολιτική ευθύνη, λέξεις και φράσεις θα διατηρήσουν τη σημασία τους; 

Αντιμέτωποι με διλήμματα που ποτέ δεν φανταζόμασταν πως θα βρούμε στο δρόμο μας (σεβασμός στην ιδιωτικότητα ή προστασία της δημόσιας υγείας;) και που πολλή κουβέντα γίνεται για το κατά πόσο είναι αληθινά...

ας υποσχεθούμε στον εαυτό μας πως, όταν η μπόρα περάσει, θα μπορούμε να σταθούμε ο ένας πλάι στον άλλο χωρίς φόβο. Θα μπορούμε να χαρούμε τη ζωή και τη φύση. 

Θα μπορούμε να δούμε μπροστά, να ονειρευτούμε ένα μέλλον. Θα διεκδικήσουμε έναν ορίζοντα που δεν θα είναι συννεφιασμένος. 

***

[1] Οι εικόνες που συνοδεύουν την ανάρτηση είναι της Kim Hye Rim. Δείτε τη δουλειά της εδώ. 

Ημερολόγιο καραντίνας #3: Ένας κύριος μόνος του

Ένας κύριος, όταν είναι μόνος του, κάνει ό,τι ακριβώς θα έκανε και μία κυρία μόνη της. Να, για παράδειγμα, δείτε εδώ αυτόν τον μεγαλόσωμο τετράγωνο κύριο τι κάνει:

Αράζει με τον σκύλο του...

Ρεμβάζει από το παράθυρό του...

Μαγειρεύει...

 Δουλεύει στο γραφείο του, σερφάρει, διαβάζει ειδήσεις και κουτσομπολιά.

Απολαμβάνει τη φύση...

Κάθεται άπραγος...

Και διαβάζει. 

Σκέφτομαι λοιπόν πως, όσο να πεις, είναι παρήγορο το γεγονός πως τώρα, όσοι και όσες είμαστε κλεισμένοι σπίτια μας, κάνουμε λίγο πολύ τα ίδια πράγματα. 

***

[1] Οι εικόνες που συνοδεύουν την ανάρτηση είναι της Kim Hye Rim. Δείτε τη δουλειά της εδώ. 

Ημερολόγιο καραντίνας #2: Μια κυρία μόνη της

H Kim Hye Rim (김혜림 ) είναι νεαρή εικονογράφος και ζει στη Νότια Κορέα. Πρόσφατα χάζευα την ιστοσελίδα της και τα έργα της μου θύμισαν πάρα πολύ τους δικούς μου δωδεκάλογους. Συχνά ζωγραφίζει μεγαλόσωμες, σχεδόν τετράγωνες, γυναίκες να περνούν τον χρόνο τους μόνες. Τι μπορεί μια γυναίκα να κάνει όταν είναι μόνη της;

Να διαβάσει;

Να σκεφτεί;

Να απολαύσει τον καφέ της;

Να ασχοληθεί με το εργόχειρό της;

Να ετοιμάσει το γεύμα της;

Να ρεμβάσει από το παράθυρό της;

Να χαλαρώσει στην πολυθρόνα της;

Σκέφτομαι όλα αυτά που κάνω και κάνουμε στα σπίτια μας. Πόσο τα αποζητάμε όταν το πρόγραμμα της εβδομάδας είναι φορτωμένο, όταν οι υποχρεώσεις μάς πιέζουν, όταν το διαρκές πήγαινε έλα κάνει τη ρουτίνα του σπιτιού τόσο ανεκτίμητη. 

Πόσο διαφορετικά μοιάζουν όλα αυτές τις μέρες, που μένουμε σπίτι από επιλογή, αλλά και ανάγκη. Όσο κι αν εξακολουθούμε να τα απολαμβάνουμε, περνά αναπόφευκτα από το μυαλό το ερώτημα: πόσο θα διαρκέσουν; Πόσο μπορεί ο άνθρωπος να αντέξει τον εγκλεισμό και την απομόνωση, ακόμη κι όταν αυτή γίνεται για να προστατέψει τους άλλους και γίνεται στον χώρο που αγαπάμε περισσότερο από όλους, στο σπιτικό μας; Θα αποζητήσουμε άραγε τον συγχρωτισμό, τη φασαρία, την κίνηση, τη βαβούρα, τον συνωστισμό και τη βουή της γειτονιάς; Θα μας λείψει η αγκαλιά και το άγγιγμα; Πόσο δρόμο έχουμε ακόμα; Θα μπορούμε σε λίγες μέρες να αισθανόμαστε ευγνώμονες για όλα όσα έχουμε;

***

Ημερολόγιο καραντίνας #1: Ένας δωδεκάλογος

Φτάσαμε πια στην 9η μέρα της καραντίνας, που για τον Δαίμονα είναι 8η διότι αφενός μεν είχε εκδράμει την περασμένη εβδομάδα εκτός πόλης, αφετέρου δε λειτουργεί έτσι κι αλλιώς με χρονοκαθυστέρηση. Το ιστολόγιό μας δεν έχει και πολύ καλή σχέση με την επικαιρότητα και σπανίως τη σχολιάζει, παρόλο που πάντοτε την παρακολουθεί. 

Είναι πάνω από μια βδομάδα λοιπόν που με προτροπή της κυβέρνησης και των ειδικών μένουμε όσο το δυνατόν περισσότερο στα σπίτια μας. Υπακούμε, ακόμη και οι πιο ανυπάκουοι. Ο πρωθυπουργός, μάλιστα, μας παρακίνησε αυτές τις μέρες να ανταποκριθούμε στο χρέος μας και να κάνουμε κοκούνινγκ. Το κοκούνιγκ, βέβαια, όπως σχολιάζει και ο Νίκος Σαραντάκος στο σημερινό του άρθρο είναι ευχάριστο για τους ανθρώπους που ζουν σε ένα ευχάριστο σπίτι και έχουνε τον χώρο τους. Όταν μια πολυμελής οικογένεια στριμώχνεται σε ένα υπόγειο κι ανήλιαγο σαλονάκι ελάχιστων τετραγωνικών μέτρων, πόσο να χαρεί το χουχούλιασμα;

Είπα λοιπόν κι εγώ, μιας και είμαι από τους τυχερούς που έχουν ένα σπίτι να μείνουν και δεν είναι και άσχημο, να γράψω όλα αυτά που θα χαρώ να κάνω κατά τη διάρκεια αυτής της ανησυχητικής και απρόσμενης διακοπής που όπως και να 'χει, όμως, είναι μια καλοδεχούμενη ανάπαυλα από τις πολλές υποχρεώσεις -όχι όλες. 

Τι αγαπώ να κάνω στην απομόνωση;

1. Να χαίρομαι τις γωνιές του σπιτιού.

Να απολαμβάνω το διάβασμα στο μικροσκοπικό μου μπαλκόνι:

Να κάθομαι στην κουνιστή πολυθρόνα της γιαγιάς μου, την ώρα που λούζεται στον ήλιο:

Να γράφω στο γραφείο μέχρι αργά τη νύχτα, χωρίς να αγχώνομαι για το πρωινό ξύπνημα:

Να ανάβω τα διάφορα μικρά πορτατίφ που φωτίζουν το σπίτι στο σούρουπο:

Να χουζουρεύω στον καναπέ:

2. Να κάνω νυχτερινούς περιπάτους στη γειτονιά, χαζεύοντας τα αναμμένα φώτα:

3.  Ή να περπατώ στην πόλη την ώρα που ξημερώνει, και δεν βρίσκεται έξω ψυχή:

4. Να τρώω πρωινό χωρίς βιασύνη: 

5. Να δοκιμάζω καινούργιες συνταγές:

6. Να ζυμώνω ψωμί:

7. Να φτιάχνω πολύχρωμες σαλάτες και δυναμωτικούς χυμούς:

8. Να διαβάζω παραμύθια: 

9. Να πλέκω:

10. Να χαίρομαι τη φύση, όπου κι αν τη βρίσκω:

Στην ανθισμένη αμυγδαλιά της γειτονιάς:

Στα τριαντάφυλλα ενός κήπου:

Στη βουκαμβίλιες που ξεχύνονται απ΄τις ταράτσες:

Στις λουλουδάτες νεραντζιές:

11. Να φωτογραφίζω τα παλιά σπίτια των παράπλευρων δρόμων: 

12. Να αναζητώ παροπλισμένα αυτοκίνητα τις ώρες που προαυλίζομαι:

Υπάρχει πολλή ομορφιά γύρω μας και, όσο έχουμε τη δυνατότητα ακόμη να κυκλοφορούμε (μετρημένα και μόνο για τα απαραίτητα), μπορούμε να την ανακαλύπτουμε ακόμη και στο τετράγωνο του σπιτιού μας.  Η άνοιξη θα έρθει παρόλα αυτά. Εύχομαι όταν όλα τελειώσουν, να έχουμε βγει από αυτή την εμπειρία σοφότεροι και δυνατοί. Να έχουμε σκεφτεί περισσότερο, να έχουμε διαβάσει περισσότερο, να έχουμε αγαπήσει περισσότερο, να ξεχωρίσουμε την ήρα απ'το στάρι. 

***

Φωτογραφίες: Ελένη Πούλου