Květa Pacovská

Τι να πρωτογράψω για την Květa Pacovská. Νόμιζα πως ήταν μια εικονογράφος που την ανακάλυψα μόνη μου στις δεκάδες ώρες ψαχουλέματος σε σάιτ, μπλογκ, γκρουπ και ράφια βιβλίων που αφορούν την εικονογράφηση. Από την άλλη, κάθε εικόνα της κάτι μου θυμίζει. 

Στη οικογενειακή βιβλιοθήκη μας υπήρχαν πολλά παιδικά εικονογραφημένα από πολωνούς και τσέχους εικονογράφους. Στους Τσέχους, ειδικά, απέκτησα μια πολύ ιδιαίτερη αδυναμία. Αγάπησα το χιούμορ τους στον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία και την εικόνα και κατάλαβα την ξεχωριστή τους σχέση με την παιδικότητα.

Στα τσέχικα εικονογραφημένα δεν υπάρχει το φλερτ με το φολκλόρ που συναντά κανείς στα ρώσικα βιβλία. Οι Τσέχοι αγαπούν το μοντέρνο και στις εικόνες των παιδικών βιβλίων ξεχωρίζει κανείς στοιχεία που μοιάζουν σουρεαλιστικά, υπερβολικά ή γκροτέσκ. Κάθε σελίδα μια αλλόκοτη παιδική φάρσα. 

Τα πλάσματα που φιγουράρουν στις σελίδες μοιάζουν μ' αυτούς τους παράξενους κλόουν που είναι κλεισμένοι σε ξύλινα κουτιά και μόλις τα ανοίξεις πετάγονται να σε τρομάξουν και γελούν χαιρέκακα στα μούτρα σου. 

Τα παλιότερα έργα της Květa Pacovská έχουν πιο μουντά χρώματα και μεταφέρουν τον μικρό αναγνώστη σε άλλες εποχές. Φέρνουν στο νου έργα του Mirko Hanák ή της  Dagmar Berková. 

Τα πιο πρόσφατα έργα της, όμως, εκπλήσσουν με την ένταση των χρωμάτων και τις τολμηρές τους αντιθέσεις. Η Pacovská είχε δηλώσει αρκετές φορές σε συνεντεύξεις της πως το συναίσθημα  προκαλείται στον θεατή  από τις αντιθέσεις των χρωμάτων και γι' αυτό προτιμούσε τα έντονα χρώματα: κόκκινο, πράσινο, μαύρο και άσπρο.

Στα εξώφυλλα των βιβλίων της οι φιγούρες μοιάζουν με προσωποποιήσεις του κύβου του Ρούμπικ. Ή μ' εκείνο το πολύχρωμο ρολόι των παιδικών μας χρόνων που μετρούσε τα δευτερόλεπτα, τα λεπτά, τις ώρες μέχρι να ξαναξεκινήσει το πρόγραμμα της ΕΡΤ. 

Λάτρης των μεγάλων ζωγράφων, του Κλέε, του Μιρό, του Καντίνσκι, η Pacovská εντάσσει την ρωσική πρωτοπορία στην παιδική εικονογράφηση. 

Ασχολήθηκε με την εικονογράφηση του παιδικού βιβλίου λίγο αφού έγινε μητέρα. Ήθελε ζωγραφίζοντας να δίνει σε όλους τη χαρά που έδινε στα παιδιά της. Τόσο απλό και τόσο όμορφο.

Ήταν από τις πρώτες που τόλμησαν το κολάζ στην εικονογράφηση του παιδικού βιβλίου, ενώ δημιούργησε πολλά τρισδιάστατα βιβλία σε μια εποχή που το ποπ-απ δεν ήταν ακόμη καθόλου διαδεδομένο. Σήμερα είναι 91 ετών και παραμένει τόσο νέα. 

Υπήρξε αντισυμβατική και με τον τρόπο της έδωσε νέα πνοή σε κλασικά και παραδοσιακά παραμύθια. Με τις εικόνες της δεν την ενδιέφερε να συνοδεύει την αφήγηση αλλά να αναδεικνύει πλευρές της που δεν μπορεί να φωτίσει ο λόγος. 

Στα ελληνικά κυκλοφόρησαν ελάχιστα βιβλία της. Αν θυμάμαι καλά ήταν μόνο ο "Βασιλιάς των λουλουδιών". Σύντομα θα επανακυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο το "Κοριτσάκι με τα σπίρτα" του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ευκαιρία να ξανασυναντήσουμε μια σπάνια και πολυβραβευμένη εικονογράφο. 

***