Κλασικά εικονογραφημένα - Έντουαρντ Γκόρι

"Βιβλία, γάτες. Η ζωή είναι ωραία".

 Έντουαρντ Γκόρι 

 

Ποιος είναι ο κύριος Έντουαρντ Γκόρι; Ποιος είναι αυτός ο μυστηριώδης τύπος που φωτογραφίζεται καβαλημένος από γάτες, φοράει γούνες και περιτριγυρίζεται από  βιβλία; Συγγραφέας; Εικονογράφος; Ζωγράφος; Κριτικός κινηματογράφου; Σχεδιαστής εξωφύλλων δίσκου; Μα τι ήταν τελοσπάντων αυτός ο άνθρωπος; 

Ο Έντουαρντ Γκόρι περνιέται από πολλούς για Βρετανός. Κάτι η βικτωριανή ατμόσφαιρα των βιβλίων του, κάτι τα κοστούμια που φορούν οι ήρωές του, κάτι η γκόθικ υποκουλτούρα που ταιριάζει λιγάκι στη Γηραιά Αλβιώνα, όλα αυτά μαζί δημιούργησαν την παρεξήγηση. Στην πραγματικότητα, γεννήθηκε στο Σικάγο (το 1925), αλλά από τις αρχές της δεκαετίας του '5ο και ύστερα εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη, την οποία δεν αποχωρίστηκε ποτέ. Και βέβαια, δεν είχε πάει ποτέ του στην Αγγλία. 

Πρόσφατα μάλιστα τον τίμησε και η Google και ίσως μ' αυτό τον τρόπο να έγινε γνωστός σε ευρύτερο κοινό. Ο Γκόρι ήταν ένας μυστήριος άνθρωπος που περνούσε το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο σπίτι του, παρέα με τόνους βιβλία και πάμπολες γάτες. "Το αγαπημένο μου ταξίδι είναι να κοιτάω από το παράθυρο", ήταν ένα από τα πολλά ωραία που είχε πει. 

Aσχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την εικονογράφηση.  Τα πιο γνωστά του έργα ήταν μάλλον η εικονογράφηση του Δράκουλα του Στόκερ και το Εγχειρίδιο πρακτικής γατικής του γερο Πόσουμ του Έλιοτ. Το δεύτερο μάλιστα κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση από τις εκδόσεις Άγρα. Κατά τ' άλλα, είχε φιλοτεχνήσει μερικά πολύ καλαίσθητα εξώφυλλα κλασικών λογοτεχνικών έργων, όπως η Αμερική του Φραντς Κάφκα:

Και πολλά έργα του Χένρι Τζέιμς:

Απ' ό,τι μπορεί να διαβάσει κανείς σε συνεντεύξεις του, ο Γκόρι αγαπούσε πολύ τη λογοτεχνία.  Η Τζέιν Ώστεν, η Αγκάθα Κρίστι, ο Φράνσις Μπέικον, ο Ρόμπερτ Μούζιλ ήταν μερικοί από τους συγγραφείς που προτιμούσε. Αγαπούσε επίσης πολύ την ποπ κουλτούρα, την τηλεόραση, τις σαπουνόπερες, το θέατρο, τους Tiger Lillies. Σχεδίασε τα κοστούμια για την παράσταση του Δράκουλα στο Μπρόντγουεϊ, εργάστηκε ως σκηνογράφος, έγραφε θεατρικά που τα ανέβαζε μόνος του με μαριονέτες παπιέ-μασέ δικής του κατασκευής, έγραψε από λιμπρέτο για όπερα μέχρι κινηματογραφικό σενάριο για βουβή ταινία. 

Ασχολήθηκε επίσης με την εικονογράφηση κλασικών παραμυθιών, όπως η Κοκκινοσκουφίτσα:

  

Τα αριστουργήματά του όμως ήταν τα βιβλία του. Μέχρι πρόσφατα ένας φαν του Γκόρι δεν μπορούσε να βρει και πολλά βιβλία του στα ελληνικά. Ό,τι κυκλοφορούσε ήταν στα αγγλικά, κυρίως από τις εκδόσεις Bloomsburry. Καλαίσθητα βιβλιαράκια μυστηρίου σε εικονογράφηση δική του, συνιστούν λογοτεχνικό είδος από μόνα τους. Δεν ξεπερνούν ποτέ τις 20-40 σελίδες, είναι όλα εικονογραφημένα από τον ίδιο, και σε κάθε σελίδα, εκτός από την εικόνα, υπάρχει και ένα δίστιχο, δικό του κι αυτό. Μια λεζάντα με ευφάνταστη ομοιοκαταληξία, με ρυθμό και μελωδία. Η ιστορία είναι σκοτεινή, η ατμόσφαιρα μυστηριακή και πάντοτε ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι κάτι συμβαίνει πίσω, έξω από τις σελίδες του βιβλίου, ότι κάποιος του την έχει στημένη, κάποιος παραμονεύει και παρακολουθεί. 

Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Άγρα ο Αμφίβολος επισκέπτης και το Επιπληκτικό ποδήλατο. Και τα δύο έχουν μεταφραστεί από τον Σωτήρη Κακίση, που κατόρθωσε να αποδώσει το πνεύμα του πρωτότυπου κειμένου και άφησε το λόγο να διατηρήσει τη μουσικότητα που τον χαρακτηρίζει. Μάλιστα, πριν από περίπου δυο βδομάδες το dimartblog.com δημοσίευσε ένα αφιέρωμα στον Γκόρι, για το οποίο η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετέφρασε την Ασεβή πρόσκληση σε πολύ ωραίους ομοιοκατάληκτους στίχους.