Ανατολικά του ήλιου, δυτικά της σελήνης

Το "East of the sun, west of the moon" ("Ανατολικά του ήλιου, δυτικά της σελήνης") είναι ένα λαϊκό σκανδιναβικό παραμύθι που έχει ταξιδέψει σε όλη την Ευρώπη. Συχνά, σ' αυτόν τον τύπο παραμυθιών η κόρη που πρωταγωνιστεί "ερωτεύεται" ένα ζώο -μεταμορφωμένο άντρα, πρίγκιπα ή σύζυγο. Ενίοτε συνευρίσκεται μαζί του. Αυτό της έχει ζητηθεί άλλοτε από τη μητριά της, άλλοτε από τον πατέρα της, άλλοτε από κάποιο πρόσωπο που προωθεί τη δράση μέχρι να λυθούν τα μάγια και να αποκαλυφθεί η πραγματική ταυτότητα του ζώου.

Μια φορά κι έναν καιρό, στον παγωμένο Βορρά, ένας πολικός αρκούδoς ζήτησε από ένα φτωχό χωρικό να παντρευτεί τη μικρότερη και ομορφότερη κόρη του, και σε αντάλλαγμα θα τον έκανε πλούσιο. Το κορίτσι δεν ήθελε να φύγει απ' το σπίτι του και ο χωρικός ζήτησε απ' τον αρκούδο να επιστρέψει μετά από λίγες μέρες. Εντωμεταξύ, θα είχε πείσει την κόρη.

Αφού επέστρεψε, ο αρκούδος πήρε μαζί του το κορίτσι σ' έναν πλούσιο στοιχειωμένο πύργο. Τις νύχτες, το δέρμα του ζώου έλιωνε, κι ερχόταν σαν άντρας στο κρεβάτι του κοριτσιού. Το φως, όμως,  ήταν λιγοστό, κι εκείνη ποτέ δεν τον είδε.

Το κορίτσι νοστάλγησε το σπίτι του και ζήτησε από τον αρκούδο να γυρίσει. Εκείνος δέχτηκε, με τον όρο η κόρη να μη βρεθεί καμιά στιγμή μόνη με τη μάνα της, αλλά να μιλήσουν μόνο αν είναι κι άλλοι τριγύρω. Από τη στιγμή όμως που η κόρη έφτασε στο σπίτι, η μάνα της προσπαθούσε με κάθε τρόπο να την ξεμοναχιάσει, και τελικά, όταν εμειναν οι δυο τους, την έπεισε πως ο αρκούδος είναι μεταμφιεσμένο τρολ. Της έδωσε και δυο κεριά για να τα ανάψει τη νύχτα και να δει με ποιον μοιράζεται το κρεβάτι της.

Το κορίτσι ακολούθησε τις οδηγίες, τη νύχτα άναψε τα κεριά και είδε τον όμορφο πρίγκιπα. Αλλά τα κεριά έλιωσαν, έσταξαν στο πουκάμισό του και τον ξύπνησαν. Εκείνος της αποκάλυψε πως, αν είχε μείνει μαζί του για ένα χρόνο χωρίς να τον αναγνωρίσει, τα μάγια θα λύνονταν και θα ξαναγινόταν πριγκιπόπουλο. Τώρα, θα έπρεπε να επιστρέψει στη μάγισσα των τρολ, να ζήσει στον στοιχειωμένο πύργο της, ανατολικά του ήλιου και δυτικά της σελήνης, και να παντρευτεί την άσχημη θυγατέρα της. 

Το επόμενο πρωί, η κόρη ξύπνησε, αλλά ο πύργος και ο πρίγκιπας είχαν εξαφανιστεί. Έτσι, ξεκινά το μεγάλο ταξίδι της αναζήτησής τους. Στον δρόμο της, βρήκε πρώτα μια γριά να κρατά ένα χρυσό μήλο. Τη ρώτησε αν ξέρει τον δρόμο για το κάστρο ανατολικά του ήλιου και δυτικά της σελήνης. Εκείνη της απάντησε πως δεν τον γνωρίζει, αλλά της δάνεισε ένα άλογο για να φτάσει μέχρι τον γείτονα, που μπορεί να ήξερε. Της χάρισε και το χρυσό μήλο.

Η κόρη βρήκε τον γείτονα να κρατά ένα χρυσό χτένι. Τον ρώτησε αν ξέρει πού βρίσκεται το κάστρο ανατολικά του ήλιου και δυτικά της σελήνης. Εκείνος δεν ήξερε, αλλά της δάνεισε ένα άλογο για να φτάσει στον επόμενο γείτονα. Της χάρισε και το χρυσό χτένι. Η κόρη βρήκε τον επόμενο γείτονα στην αυλή  του να κρατά μια χρυσή ανέμη. Ούτε εκείνος γνώριζε το δρόμο, αλλά της δάνεισε ένα άλογο για να φτάσει μέχρι τον ανατολικό άνεμο. Της χάρισε και τη χρυσή ανέμη. 

Με το δανεικό άλογο, την ανέμη, το χτένι και το μήλο στο χέρι, η κόρη έφτασε στον ανατολικό άνεμο, που της είπε πως ποτέ δεν έχει φυσήξει μέχρι το κάστρο ανατολικά του ήλιου και δυτικά της σελήνης, και την έστειλε στον αδερφό του, τον δυτικό άνεμο. Εκείνος με τη σειρά του την έστειλε στον Νοτιά, που της είπε να ρωτήσει τον Βοριά, που ήταν και ο δυνατότερος.

Η κόρη έφτασε εξαντλημένη στον Βοριά και τον ρώτησε αν ξέρει τον δρόμο για το κάστρο ανατολικά του ήλιου και δυτικά της σελήνης. Ο Βοριάς τής απάντησε πως κάποτε φύσηξε ένα φύλλο λεύκας μέχρι εκεί, και γύρισε πολύ κουρασμένος. Αλλά αν το θέλει πραγματικά να πάει, θα πνεύσει μαζί της ως εκεί.

Την επόμενη μέρα,  η κόρη έφτασε στο κάστρο, κρατώντας στο χέρι της το χρυσό μήλο, και συνάντησε τη βασίλισσα των τρολ. Η βασίλισσα της ζήτησε να το αγοράσει. Της το έδωσε, αλλά ζήτησε για αντάλλαγμα μια νύχτα με τον πρίγκιπα. Η βασίλισσα δέχτηκε, αφού προηγουμένως έριξε υπνωτικό στο ποτό του, για να μη δει την κόρη. 

Τη δεύτερη μέρα, η κόρη ζήτησε να περάσει άλλη μια βραδιά με τον πρίγκιπα. Για αντάλλαγμα, χάρισε στη βασίλισσα το χρυσό χτένι. Εκείνη τη νύχτα, οι αιχμάλωτοι του κάστρου άκουσαν το κλάμα της και είπαν τα νέα στον πρίγκιπα.

Την τρίτη μέρα, το κορίτσι χάρισε στη βασίλισσα τη χρυσή ανέμη. Αυτή έριξε πάλι το υπνωτικό στο ποτό του πρίγκιπα, αλλά εκείνος δεν το ήπιε. Τη νύχτα, ο πρίγκιπας αποκάλυψε στην κόρη πώς θα μπορούσε να τον σώσει. Θα έλεγε στη βασίλισσα πως θα παντρευτεί εκείνη που θα μπορέσει να πλύνει απ' το πουκάμισό του τις σταλαγματιές απ΄το κερί. Η βασίλισσα και η θυγατέρα της δεν θα τα καταφέρουν. Εκείνη θα τα καταφέρει και θα την πάρει γυναίκα του. 

  
Τα τρολ έσκασαν απ' το κακό τους. Ο πρίγκιπας απελευθέρωσε όλους τους αιχμαλώτους, και πήρε όλο το χρυσάφι και το ασήμι του βασιλείου για τον πατέρα της κόρης, που του είχε υποσχεθεί πως θα τον κάνει πλούσιο. Κι έζησαν ευτυχισμένοι, μακριά από το κάστρο ανατολικά του ήλιου και δυτικά της σελήνης...

Η όμορφη κόρη και ο πρίγκιπας, η κακιά βασίλισσα, οι τρεις βοηθοί, τα μαγικά αντικείμενα, μια μεγάλη δοκιμασία και η προσωποποίηση της φύσης: στοιχεία που λίγο-πολύ συναντάμε σε όλα τα λαϊκά παραμύθια, σε όλο τον κόσμο. Από τον παγωμένο Βορρά μέχρι τον ζεστό Νότο. Από τη ρομαντική Δύση μέχρι τη μαγική Ανατολή. 

Αλλά και διδάγματα για την επιβράβευση του αγώνα, την πάλη με το κακό, την παντοδυναμία της αγάπης, το ταξίδι προς την ενηλικίωση, την αγάπη για τα ζώα, την εξοικείωση με τη φύση, την επιμονή, την υπομονή, την απαντοχή και την αντοχή στις δυσκολίες. 

Τα παραμύθια παρηγορούσαν, συντρόφευαν και ζέσταιναν ανθρώπους που ζούσαν σε τόπους που ο χειμώνας κρατούσε πολύ, το φως ήταν λίγο, και οι κίνδυνοι καραδοκούσαν παντού.

***

Από τους πρώτους εικονογράφους του παραμυθιού ήταν ο Δανός Kay Nielsen.
Η εικονογράφηση αυτής της ανάρτησης είναι της Ουαλής εικονογράφου Jackie Morris. 
Μπορείτε να παρακολουθήσετε τη διαδικασία της εικονογράφησης του παραμυθιού στο ιστολόγιό της, εδώ.