Χώρες του Ποτέ

Όλα τα παιδιά, εκτός από ένα, μεγαλώνουν

J.M Barrie, Πήτερ Παν 

Όλα τα παιδιά μεγαλώνουν. Και μεγαλωμένα ξεχνούν. Ξεχνούν τις χώρες του Ποτέ που έφτιαξαν όταν ζούσαν περισσότερο με τη φαντασία παρά με οτιδήποτε άλλο. Ασφαλώς, οι χώρες του Ποτέ διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους. Άλλες έχουν λίμνες και πουλιά φλαμίνγκο να πετούν από πάνω τους, άλλες έχουν πουλιά φλαμίνγκο και λιμνούλες να πετούν από πάνω τους. 

Κάπως έτσι ξεκινά το παραμύθι του Πήτερ Παν, του παιδιού που δε μεγάλωσε ποτέ...

Η Αλίκη έζησε τη δική της χώρα του Ποτέ ακολουθώντας ένα λαγό που έτρεχε. Αναρωτιέμαι σε τι χώρες μπορεί να μας βγάλουν οι άνθρωποι που ακολουθούμε. Εκείνη χώθηκε στο λαγούμι του λαγού και άρχισε να πέφτει σε απύθμενα βάθη. Γύρω της, ντουλαπίτσες και συρταράκια.

Τη φαντάζομαι, μεγαλωμένη, να έχει ξεχάσει τα πάντα από τη χώρα των θαυμάτων, όπως τη στιγμή που ξυπνά και τινάζει τα τραπουλόχαρτα από το καθαρό της φουστάνι. Να κοιτάζει έκθαμβη τα χρωματιστά έργα που αφηγούνται την ιστορία της και να μην της θυμίζουν τίποτα.

Μια φορά, ο Νταλί της ζωγραφικής συνάντησε την Αλίκη του Λιούις Κάρολ. Η Αλίκη ήπιε το ελιξήριο και άρχισε να μικραίνει, έφαγε το γλυκάκι και άρχισε να μεγαλώνει. Μίκραινε και μεγάλωνε γεμάτη απορία για το φυσιολογικό της όνομα, την ταυτότητα, το μέγεθος και το παρελθόν της. Άγαρμπη και σαστισμένη, ανήμπορη να ελέγξει τα μέλη της, δίνει μια στις μπογιές  του ζωγράφου και οι ακουαρέλες γεμίζουν με τα εκτυφλωτικότερα χρώματα. 

Τα δάκρυα του κοριτσιού ποτίζουν το χαρτί. Τα σχήματα λειαίνουν, οι μορφές και τα πρόσωπα χάνουν τα χαρακτηριστικά τους, ξεχύνονται και  νερουλιάζουν. 

Τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται, όλα αλλάζουν μορφές και μέγεθος. Η Κάμπια, καταπράσινη και νωχελική, ξεπετάγεται από το χαρτί, καπνίζει το τσιγάρο της και πνίγει την Αλίκη στους καπνούς. 

  «Ποιά είσαι του λόγου σου;» είπε η Κάμπια.
Να μια δυσοίωνη αρχή για συζήτηση. Η Αλίκη αποκρίθηκε, κάπως ντροπαλά, «Ούτε και εγώ ξέρω αυτή τη στιγμή κυρία… Έχοντας αλλάξει τόσα μεγέθη μέσα σε μια μέρα, φυσικό είναι να τα έχω χαμένα».
«Καθόλου», είπε η Κάμπια.
«Ίσως η ίδια να μην το έχετε συνειδητοποιήσει ακόμα», είπε η Αλίκη, «αλλά όταν θα υποχρεωθείτε να μεταμορφωθείτε σε χρυσαλλίδα κι ύστερα από αυτό σε πεταλούδα, θαρρώ τότε πως θα νιώσετε αφύσικα λιγάκι, δε νομίζετε κι εσείς;»
«Ούτε κατ’ ιδέαν», είπε η Κάμπια.
«Ίσως ο τρόπος που εσείς βλέπετε τα πράγματα να είναι διαφορετικός», είπε η Αλίκη, «το μόνο που ξέρω είναι ότι εμένα θα μ’ έκανε να αισθάνομαι εντελώς αφύσικα».
«Εσένα!» είπε η Κάμπια με άκρα περιφρόνηση. «Ποιά είσαι εσύ;» πράγμα που ξανάφερε τη συζήτηση από εκεί που είχε ξεκινήσει.

Λούις Κάρολ, Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων

Κάθε πίνακας του Νταλί είναι και μια διαφορετική χώρα του Ποτέ. Τα ρολόγια ποτέ δε λιώνουν, οι δείκτες ποτέ δε λυγίζουν, το τραπέζι ποτέ δε σέρνεται στο πάτωμα σαν τραπεζομάντηλο, οι ελέφαντες ποτέ δεν φορούν ξυλοπόδαρα, οι άνθρωποι ποτέ δεν έχουν τρύπες.  Ο ζωγράφος είναι άλλο ένα παιδί που δεν μεγάλωσε. Ποτέ. 

 

Στο τσάι πρέπει όλοι να είναι συνεπείς. Ή ώρα είναι έξι ακριβώς. Ο λαγός γιατί βιάζεται; Αφού το ρολόι του δείχνει πάντοτε την ίδια ώρα. Γάτες μιλούν, κάμπιες καπνίζουν, χελώνες παραπονιούνται και γκρινιάζουν, τραπουλόχαρτα υπηρετούν τη βασίλισσα κι εκείνη τους παίρνει τα κεφάλια, αλλά κανένας δεν αποκεφαλίζεται. Ποτέ.

Οι χώρες του Ποτέ μοιάζουν σαν μέλη της ίδιας οικογένειας, κι αν στέκονταν στη σειρά, θα μπορούσες να πεις ότι έχουν την ίδια μύτη. Σ' αυτές τις μαγικές ακτές πάντα τα παιδιά παίζοντας αράζουν στην άμμο τις ελαφριές τους βάρκες. Κι εμείς επίσης ήμασταν εκεί. Μπορούμε ακόμη ν΄ακούσουμε τον ήχο των κυμάτων που σκάνε στην ακτή, αν και δεν θα προσγειωθούμε εκεί ποτέ πια. 

***

J. M Barrie, Πήτερ Παν (μτφρ. Δέσποινα Δετζώρτζη - Καμπάνη), ΑΓΡΑ, Αθήνα 1987

Lewis Carroll, H Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων και μέσα απ' τον καθρέφτη (μτφρ. Παυλίνα Παμπούδη), Printa, Αθήνα 2009

Στην εικονογράφηση έργα του Σαλβαντόρ Νταλί.