Γέρε χρόνε, φύγε τώρα: Δωδεκάλογος-ανασκόπηση με τον David Shrigley

1. Η ανασκόπηση είναι καλή μόνο όταν σε βοηθά να καταλάβεις τι έχεις περάσει και γιατί σου συνέβη. Διαφορετικά, δεν έχει νόημα να κοιτάς πίσω. Καλύτερα κοίτα μπροστά. 

2. Πολλές φορές, μια εμπειρία είναι τόσο δυνατή που σε κάνει Άλλο. Στην αρχή αντιστέκεσαι γιατί δεν θέλεις να αποχωριστείς τον εαυτό σου. Μετά συνειδητοποιείς πως πρέπει να απομακρυνθείς από αυτό που ήσουν για να επιβιώσεις στο καινούργιο και δέχεσαι αυτόν τον Άλλο που έρχεται. 

Dear you, 
I am Me and you are You
You must stay as You
You cannot be Me
That would not be ok
I do not want to be You
I will not allow it
It will not happen
But of it does happen 
Then I will accept it
Kind regards, 
Me

3. Όσο οι δύο ή περισσότεροι εαυτοί σου παλεύουν μεταξύ τους, καλό είναι να πάρεις την απόφαση και να ζητήσεις...

4. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, σου είναι αδύνατο να εξηγήσεις τι είναι αυτό που συμβαίνει και απομονώνεσαι.

5. Όσο συμβαίνουν αλλαγές μέσα σου και προσπαθείς να διαχειριστείς όσα είχες κρύψει κάτω από το χαλί, σε πιάνει άγχος και κρίσεις πανικού. Πες από μέσα σου ότι θα περάσει. Γιατί όντως θα περάσει, μέχρι να ξανάρθει και να μάθεις να το υποδέχεσαι.

6. Σιγά σιγά μαθαίνεις να σκέφτεσαι έξω από το πλαίσιο που είχες επιβάλει στον εαυτό σου. 

7. Μόλις σταθείς λίγο στα πόδια σου, επιστρέφεις στους καλούς σου φίλους. Οι φίλοι είναι πολύτιμες σανίδες σωτηρίας. 

8. Μαθαίνεις λίγο λίγο να αποφεύγεις τα σκατά. 

9. Ξεφορτώνεσαι τη βλακεία και ό,τι άχρηστο είχες φορτώσει με τα χρόνια. 

10. Έρχεται η στιγμή που συνειδητοποιείς πως βγαίνεις απ' το τούνελ. 

11. Και μπορείς να περάσεις απέναντι. 

12. Μετά είναι δυσκολότερο να σε στεναχωρήσουν. 

Και τελικά, όπως λέει κι ο Neil Gaiman, καταλαβαίνεις ότι τα παραμύθια κρύβουν μεγάλες αλήθειες. Όχι γιατί μας διδάσκουν πως υπάρχουν δράκοι, αλλά γιατί μας διδάσκουν πως οι δράκοι νικιούνται. 

Καλή χρονιά σε όλους. Μην το βάζετε κάτω. 

***

[1] Δωδεκάλογος: Ελένη Πούλου

Εικονογράφηση: David Shrigley

Διαβάστηκαν (2019)

Λίστες. Έτσι για να έχουμε λίγο άγχος παραπάνω, να θυμώσουμε με τον εαυτό μας, να θυμώσουμε με τους συντάκτες τους, να θυμώσουμε με όσους τις σχολιάζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, άλλοτε με λογική και άλλοτε με εμπάθεια. Ποια ήταν τα καλύτερα βιβλία του 2019, ποια πρέπει να διαβάσουμε το 2020, ποια θα έπρεπε να είχαμε ήδη διαβάσει, ποια είναι να ντρέπεσαι που δεν τα διάβασες διότι είναι αριστουργήματα και πώς δεν το πήρες χαμπάρι. 

Διάβασα λοιπόν όσα πρόλαβα, όσα μου δωρίστηκαν, όσα μου χαρίστηκαν, όσα μου δανείστηκαν από καλούς φίλους, όσα υποχρεώθηκα να διαβάσω για να αντεπεξέλθω στις φοιτητικές μου υποχρεώσεις, αν και είμαι ολίγον προκεχωρημένης ηλικίας γι' αυτές, και όσα πρόλαβα να προτιμήσω, να επιθυμήσω και τελικά κατάφερα και να αποκτήσω. 

Στις αρχές του χρόνου,  πνιγμένη στη διπλωματική εργασία του μεταπτυχιακού, διάβαζα ό,τι δεν είχα προλάβει γι' αυτήν. Έγραφα χρησιμοποιώντας ως εργαλείο και οδηγό τους Κανόνες της τέχνης του Πιερ Μπουρντιέ κι απ' ό,τι θυμάμαι κάποια από τα αναγνώσματα του Ιανουαρίου ήταν η Ημιτελής Άνοιξη, μελέτη της Αιμιλίας Καραλή για την Επιθεώρηση Τέχνης, η Ξύλινη γλώσσα του Δημήτρη Καλιόρη και η Υπόθεση Γκράνιν της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου. 

Στις απεγνωσμένες προσπάθειες που έκανα να ξεκουραστώ από τα διάφορα επιστημονικά και να αφοσιωθώ λίγο στη λογοτεχνία, το μόνο που κατάφερνα ήταν να διαβάζω στο τρόλεϊ και στις αναμονές διαφόρων ραντεβού τα μικρά βιβλιαράκια των Εκδόσεων Άγρα που κουβαλώ πάντοτε στην τσάντα μου, διότι και ελαφρά είναι και πολύτιμα αναγνώσματα. Έτσι διάβασα τις Αποφάσεις για όταν θα είμαι γέρος του Σουίφτ, την Χάνα Άρεντ Για τη ρηχότητα του κακού, τη Χρησιμότητα των άχρηστων γνώσεων που μοιράστηκα και με τους μαθητές μου στην τάξη, και το Εγκώμιο των πουλιών, που με οδήγησε σε ένα συναρπαστικότατο διαδικτυακό bird watching. Για τέτοιου είδους αναγνώσεις, ιδανικά είναι και τα λαγουδάκια των ίδιων εκδόσεων. Καταδιασκέδασα με τον Κομμουνιστή της Μονμάρτρης και αποσυσκεύασα τη βιβλιοθήκη μου κατά Μπένγιαμιν. 

Την άνοιξη, παρατηρώντας γύρω μου τη φύση και τους ανθρώπους, επέστρεψα στον Καλβίνο και ξαναδιάβασα τον Πάλομαρ, ένα βιβλίο-μεγεθυντικός φακός στις ασήμαντες λεπτομέρειες της καθημερινότητας που κανείς μας δεν παρατηρεί. Ενθουσιάστηκα με το Χείλος της αβύσσου του Κέστνερ -έπιασε όλη τη φάση του Μεσοπολέμου και δημιούργησε έναν αγαπητό ήρωα που μας μετέφερε στην πιο επικίνδυνη βερολινέζικη τρέλα. 

Σε μια αναζήτηση καλής ελληνικής λογοτεχνίας, διάβασα το Παιδί του Γιάννη Παλαβού, ένα κομψοτέχνημα, τον παλιό Λούσια του Νίκου Χουλιαρά και την εξαιρετική συλλογή διηγημάτων του Αθανάσιου Γκράβαλη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νεφέλη σε επίμετρο και σχόλια του Γιάννη Παλαβού. 

Πλούσια ήταν η έρευνα που έκανε ο Μιχάλης Γελασάκης στο αρχειακό υλικό του Αρμενιστή ποιητή Νίκου Καββαδία, που ακούμε διαρκώς τους στίχους του αυτές τις ημέρες. 

Σε πασχαλινές μου διακοπές στη βρετανική εξοχή διάβασα τη Μέση Αγγλία του Τζόναθαν Κόου, που μπορεί να μη στέκεται στο ύψος του Πλιάτσικου, αλλά μου θύμισε τον παλιό καλό κι αγαπημένο Κόου που με συνοδεύει εδώ και είκοσι χρόνια στα ταξίδια μου στη Γηραιά Αλβιώνα. 

Με το που μπήκε το καλοκαίρι, έκανα μια Οδοιπορία στον πάγο ακολουθώντας τον Βέρνερ Χέρτσογκ στο συγκλονιστικό, ομιχλώδες, καταθλιπτικό και δύσκολο οδοιπορικό του. Η απόλυτη απομυθοποίηση του ταξιδιού αναμεμειγμένη με σκληρό χιούμορ, απόγνωση και αγάπη. 

Στους Λειψούς διάβασα τη Μικρή πατρίδα του Gael Faye, ένα βιβλίο για τη Ρουάντα και μια γενοκτονία που λίγο θυμόμαστε. Στο ίδιο νησί έφτιαξα τη δική μου αμερικανική τριλογία και διάβασα τις Μέρες δίχως τέλος του Μπάρι, τις Οδηγίες για οικιακές βοηθούς της Μπερλίν και το Τραγούδι του Χιλμπίλη του Βανς.

Κάνοντας κάμπινγκ στην Πελοπόννησο, απόλαυσα στην αιώρα μου την Ομορφάσχημη του Καχτίτση σε επίμετρο του Ηλία Γιούρη, επιτέλους το Γκιακ, και τον Αύγουστο ταξίδεψα στην Τήνο παρέα με το γκράφικ νόβελ των Πέτρου και Βανέλλη για τον Γιαννούλη Χαλεπά. 

Ξεκίνησα το φθινόπωρο μελετώντας την ιαπωνική εικονογράφηση και μ' αυτή την αφορμή διάβασα τον Παράμεσο της Ογκάουα και το Εγκώμιο της σκιάς του Τανιζάκι. Μια εκκρεμότητα που διευθετήθηκε τον Οκτώβριο ήταν η Αλεξίεβιτς και το συγκλονιστικό της Τσερνόμπιλ και πολύς κύριος Ουελμπέκ. 

Μου δωρίστηκε ο Δολοφόνος του Αριστηνού, τον οποίο για άλλη μια φορά εκτίμησα ως συγγραφέα και απορώ γιατί τα σχολικά ανθολόγια δεν έχουν εμπλουτιστεί με κείμενά του. 

Λίγο πριν έρθει ο χειμώνας και περιμένοντας τις νέες εκδόσεις του Τζέιμς Μπόλντουιν, επέστρεψα στη μαύρη λογοτεχνία και ξαναδιάβασα το Μια άλλη χώρα, την Αγαπημένη  και το Έλεος της Τόνι Μόρισον σε υπέροχες μετάφρασεις και επίμετρα της Κατερίνας Σχινά. Έκλεισα τη χρονιά μου με το Ένα άλλο Μπρούκλιν της Γούντσον, το Δεν είμαι ο νέγρος σου και το Κουαρτέτο του Χάρλεμ του Μπόλντουιν (που δεν το έχω τελειώσει ακόμη). 

Η λίστα γράφτηκε απνευστί και από μνήμης και επομένως δεν περιλαμβάνει και τα 47 βιβλία που απ' ό,τι έχω σημειώσει διάβασα μέσα στο 2019. Τέλος πάντων, είμαι σίγουρη ότι ο πλανήτης θα εξακολουθήσει να γυρίζει και χωρίς αυτά. Να είμαστε καλά, να διαβάζουμε, να μαθαίνουμε απ' τα βιβλία και τα αμέτρητα λάθη μας και με χαρά να υποδεχτούμε το δίσεκτο και ολοστρόγγυλο νέο έτος. Τώρα πρέπει να ενημερώσω το Goodreads και βαριέμαι πάρα πολύ. 

***

Χριστουγεννιάτικοι αναγεννησιακοί αχταρμάδες του James Kerr

Οι αναρτήσεις των τελευταίων ημερών  με έκαναν να αισθανθώ εντονότερα το πνεύμα των Χριστουγέννων. Παρόλο που δεν πηγαίνω στην εκκλησία και έχω πάψει εδώ και πολλά χρόνια να λέω τα κάλαντα στη γειτονιά, αυτές τις μέρες πάντοτε αισθάνομαι διαφορετικά, κι ας κρατιέμαι μακριά από τις καταναλωτικές συνήθειες της εποχής. (Κακά τα ψέματα, για τους περισσότερους αυτό σημαίνουν τα Χριστούγεννα).

Αποφεύγω την αγορά όπως ο διάβολος το λιβάνι, αλλά αφοσιώνομαι κάπως περισσότερο στην οικογένεια,  τους φίλους, το διάβασμα και την κουζίνα μου. Και, όπως ακριβώς και τις ημέρες του Πάσχα, έτσι κι αυτές, αλλάζω συνήθειες στις μουσικές που ακούω,  τις εικόνες που βλέπω και σκέφτομαι, τις αναρτήσεις που γράφω. Από αγάπη για το ημερολόγιο και μόνο. 

Έκανα λοιπόν μια περιήγηση στο τεράστιο αρχείο που διατηρώ στον υπολογιστή και το περιδιαβαίνω όποτε ο χρόνος μού το επιτρέπει. Ένα αρχείο με εκατοντάδες -για να μην πω χιλιάδες- εικόνες που θέλω κάποια στιγμή να ξαναδώ, να σκεφτώ, να παρατηρήσω. 

Και επειδή έρχομαι πρώτη σε κάθε ψυχαναγκασμό που αφορά την αρχειοθέτηση, το αρχείο φυσικά είναι οργανωμένο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Ονόματα καλλιτεχνών τοποθετημένα αλφαβητικά, χώρες και τεχνοτροπίες που με ενδιαφέρουν στην εικονογράφηση, "αγαπημένοι" Ρώσοι, Τσέχοι, Πολωνοί, Ιάπωνες, Κορεάτες, Αμερικανοί εικονογράφοι και πάει λέγοντας. Και πολλοί θεματικοί φακέλοι: "Χριστουγεννιάτικα", "Εποχιακά", "Καλοκαιρινά", "Αιρετικά". 

Άνοιξα τον τελευταίο φάκελο μήπως και βρω κάτι ενδιαφέρον που να αφορά τα Χριστούγεννα και βρέθηκα μπροστά στη συλλογή του νεαρού καλλιτέχνη James Kerr, γνωστού ως "Scorpion Dagger". 

Ο James Kerr ξεκίνησε ένα πρότζεκτ στο tumblr όπου αναρτούσε ένα Gif την ημέρα. Τα θέματα που επέλεγε είχαν να κάνουν με τη σύγχρονη ζωή, τις συνήθειες, την καθημερινότητα. 

Αργότερα, άρχισε να εμπνέεται από κλασικά ζωγραφικά έργα της πρώιμης Αναγέννησης και τακτική του ήταν πάντοτε να τα αποσυνδέει από το ιστορικό  τους περικείμενο. 

Διάβαζε το έργο και προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τους χαρακτήρες του σαν πρόσωπα της καθημερινότητας, ανθρώπους της δικής μας εποχής, γνωστούς, φίλους. 

Έτσι, σε κάθε εικόνα έδωσε τη δική του συνέχεια, δημιουργώντας πρωτότυπα Gif, τα οποία επικεντρώνονται ή αφορμώνται από θέματα κυρίως θρησκευτικά πια. 

Θα μπορούσε κανείς να τα ενώσει και να συνθέσει μια διαφορετική ταινία μικρού μήκους με πρωταγωνιστές θεούς, διαβόλους, αγίους και τον Ιησού σε ρόλο άτακτου εφήβου, ξέφρενου ρόκερ, προβοκάτορα οικοδεσπότη και πάει λέγοντας. 

Αυτά για σήμερα. Σας αφήνω για μια παρτίδα ράγκμπι με τον Κύριο από 'δω. 

***

[1] Δείτε μια συνέντευξη με τον James Kerr εδώ. 

[2] Και την ιστοσελίδα του καλλιτέχνη εδώ. 

Τα Χριστούγεννα του Gocha Kakabadze

Οι Γεωργιανοί εικονογράφοι ίσως είναι μοναδικοί στον τρόπο με τον οποίο απεικονίζουν στα έργα τους τα θρησκευτικά θέματα. Παρατηρώντας τα έργα του Gocha Kakabadze θυμήθηκα την εικονογράφηση της Βίβλου που επιχείρησε ο David Popiashvili. 

O Gocha Kakabadze  αποτύπωσε τα γεγονότα της γιορτινής περιόδου των Χριστουγέννων σε μια σειρά από δίπτυχα. 

Τα απαλά χρώματα δεν θυμίζουν σε τίποτα την αγιογραφία, ενώ το θείο βρέφος είναι ένα τροφαντό και ροδαλό μωρό που χαμογελά τρυφερά στα ζώα που το καλωσορίζουν. 

Στο βλέμμα των Μάγων, της Θεοτόκου και των Αγγέλων παρατηρεί κανείς περισσότερο την έκπληξη, παρά κατάνοιξη και ευλάβεια. 

Και όλα τα στιγμιότυπα θυμίζουν τις ζωές των απλών χωρικών που ποτέ δεν λατρεύτηκαν. 

Η απλότητα των σύγχρονων εικονογράφων, η παιδικότητα που πλησιάζει πολλές φορές το ναΐφ, μοιάζει να είναι ο ιδανικός τρόπος να μιλήσει κανείς στα παιδιά για όλα όσα καλούνται να θαυμάσουν και όχι απαραίτητα να πιστέψουν. 

Καλές γιορτές, με υγεία και αγάπη. 

***

Η ζωή του Ιησού από την Elena Cherkasova

Η Γέννηση

Η δοκιμασία στην έρημο 

Η Βάφτιση 

Ο γάμος στην Κανά

Τα θαύματα

"Ελάτε μαζί μου και θα σας κάνω ψαράδες ανθρώπων"

Ο μυστικός δείπνος

Ο Σταυρός

Η Δευτέρα Παρουσία

Η δίκαιη ψυχή στον παράδεισο 

***