Blackjack για βιβλιοφάγους - IV

Ο Κώστας Μοστράτος είναι από τους θαρραλέους ανθρώπους που τόλμησαν στη ζωή τους να ασχοληθούν με τα παιδιά και μοιράζεται μαζί τους την αγάπη του για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Τα πρωινά του Σαββάτου κάνει παρέα στους βιβλιοφάγους με την "απρόβλεπτη εκπομπή πολιτισμού" του Αθήνα 9,84  “Αθήνα το φελέκι σου”. Μάθαμε πως τον καιρό που εμείς καταβροχθίζαμε τον Φίλιπ Ροθ και τον Τζόναθαν Κόου, ο Κώστας διάβαζε τον Δημήτριο Βικέλα. Τι να πεις...

21 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΦΑΝΑΤΙΚΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ 

Ας υποθέσουμε πως πρέπει να γεμίσετε μία βιβλιοθήκη που έχει 21 ράφια. Καθένα από τα ράφια αυτά αντιστοιχεί στις κατηγορίες που θα διαβάσετε παρακάτω. Σε κάθε ράφι πρέπει να τοποθετήσετε τουλάχιστον ένα βιβλίο.

Βιβλία που δεν είναι ανάγκη να διαβάσεις.

Τα εκάστοτε δημοφιλή best sellers που διαβάζονται στις παραλίες για μια χρονιά και την επόμενη έχουν ήδη ξεχαστεί, ογκώδη σύγχρονα αστυνομικά θρίλερ (τα βαριέμαι αφόρητα), πολλά (δυστυχώς) Ελλήνων συγγραφέων. Αυτά είναι καταχωνιασμένα στο τελευταίο ράφι, στην πίσω σειρά.

Βιβλία που φτιάχτηκαν για άλλες χρήσεις και όχι για να διαβαστούν.

Κάθε βιβλίο έχει τη χρήση του. «Ροζ» λογοτεχνία, βιβλία αυτοβοήθειας, εγκυκλοπαίδειες του σεξ κ.ά. Στον καθένα μπορεί να φανούν χρήσιμα για ποικίλες και χρήσιμες χρήσεις. Πάντως, τα μυθιστορήματα της Μπάρμπαρα Κάρτλαντ, όπως και όλη η σειρά "Βίπερ Νόρα", έκαναν καλό στη γιαγιά μου την εποχή που δεν υπήρχαν σαπουνόπερες. Για τον παππού, αντίθετα, θα ήταν δύσκολο. Θα έπρεπε να ανταποκριθεί σε ένα ιδανικό πρότυπο. Αν κρίνω από την παθολογική λατρεία της γιαγιάς, ο συγκεκριμένος ανταποκρίθηκε.

Βιβλία που ήδη διάβασες χωρίς να κάνεις τον κόπο να τα ανοίξεις γιατί ανήκουν στην κατηγορία των ήδη διαβασμένων πριν ακόμα γραφούν.

Τα άπειρα αισθηματικά που κυκλοφορούν. Βάζουν και λίγη Ιστορία μέσα και όλα καλά. Βέβαια, πολλές φορές οι πωλήσεις εκτοξεύονται και αυτό είναι καλό για να δίνουν οι εκδότες ευκαιρία και σε άλλα βιβλία με τα χρήματα που βγάζουν. Οι χαζομάρες αυτές χρηματοδοτούν άλλα, πιο ποιοτικά, βιβλία.

Βιβλία που αν μπορούσες να ζήσεις περισσότερες ζωές θα διάβαζες ευχαρίστως, αλλά δυστυχώς οι μέρες που σου απομένουν να ζήσεις είναι αυτές που είναι.

Θα ήθελα να διαβάσω πολλά ογκώδη παλιά ελληνικά μυθιστορήματα, τύπου Θανάση Πετσάλη-Διομήδη, Μιχάλη Περάνθη, Διονυσίου Ρώμα, Τάσου Αθανασιάδη (Οι Μαυρόλυκοι, Μαρία Πάρνη,  Οι Σουλιώτες, Ο θρήνος της Κάντιας, τους τετράτομους Πανθέους και άλλα), αλλά δυστυχώς δεν... Έπρεπε να τα έχω διαβάσει στα εφηβικά καλοκαίρια. Το σίγουρο είναι ότι έχουν πιάσει ένα ράφι ολόκληρο στη βιβλιοθήκη μου.

Βιβλία που έχεις την πρόθεση να διαβάσεις, αλλά έχουν σειρά κάποια άλλα.

Κλασικά, τον Οδυσσέα του Τζόις και το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Προυστ. Όλο λέω ότι θα το κάνω, αλλά πάντα καταφεύγω σε μικρότερα σε όγκο και απαιτήσεις βιβλία. Σε μια άλλη ζωή ίσως…

Βιβλία που είναι πολύ ακριβά και που μπορείς να περιμένεις να αγοράσεις μισοτιμής.

Άπειρα λευκώματα για ηθοποιούς και θέατρα. Ομολογώ όμως ότι συχνά ήταν τέτοια η εσωτερική ανάγκη που πολλές φορές ακριβοπλήρωσα κάποια για να τα βρω μερικά χρόνια μετά στο 1/5 της τιμής. Δεν το μετάνιωσα που τα αγόρασα τότε, γιατί ήθελα να τα διαβάσω τη δεδομένη στιγμή. Άλλωστε, ποτέ δεν ξέρεις αν στο μέλλον θα είναι διαθέσιμο ένα βιβλίο.

Βιβλία που επίσης μπορείς να περιμένεις να αγοράσεις όταν επανεκδοθούν στις οικονομικές σειρές. 

Σε πολλά σύγχρονα ελληνικά και ξένα περιμένω να περάσει το χρονικό διάστημα της ενιαίας τιμής του βιβλίου. Για τις εφημερίδες δεν το σκέφτομαι, γιατί η πλειοψηφία των εκδόσεων είναι τραγική και, ως γνήσιος φετιχιστής, δίνω μεγάλη έμφαση στην ποιότητα του χαρτιού. Έχουμε καλομάθει με τις ελληνικές εκδόσεις. Είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε καλαίσθητα βιβλία.

Βιβλία που μπορείς να ζητήσεις από κάποιον να σου δανείσει.

Ποτέ δεν δανείζομαι, ούτε μου αρέσει να δανείζω. Είναι το χειρότερό μου και έχω έρθει άπειρες φορές σε αμήχανες καταστάσεις. Έχω αναγκαστεί να αγοράσω βιβλία σε φίλους, προκειμένου να μην τα δανείσω. Για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο, πολλοί θεωρούν ότι όταν δανείζεις ένα βιβλίο ή ένα dvd σημαίνει και ότι δεν το χρειάζεσαι πλέον. Όταν ήμουν φοιτητής (το πάλαι ποτέ) την είχα πατήσει και έχασα έτσι πολλά βιβλία, ενώ ένα εξαντλημένο μού είχε επιστραφεί μετά από χρόνια με μισές σελίδες. Ευτυχώς το βρήκα αργότερα σε παλαιοβιβλιοπωλείο και αναγκάστηκα να το αγοράσω ξανά. Ήταν ένα βιβλίο για την Έλλη Λαμπέτη. Αν κάποιος, λοιπόν, θέλει πραγματικά να διαβάσει ένα βιβλίο ας πάει να το αγοράσει, ειδάλλως υπάρχουν εξαιρετικές δημόσιες δανειστικές βιβλιοθήκες. Και τα αγαπημένα εξαντλημένα δεν δανείζονται, όσοι αγαπούν πραγματικά τα βιβλία το ξέρουν αυτό.

Βιβλία που όλοι πια έχουν διαβάσει και άρα είναι σαν να τα έχεις διαβάσει κι εσύ.

Όσα έχουν γίνει σειρές και ταινίες σε ποικίλες διασκευές.

Βιβλία που εδώ και πολύ καιρό έχεις στο πρόγραμμα να διαβάσεις.

Από την αγαπημένη μου σειρά Orbis Literae των εκδόσεων Gutenberg δεν έχω διαβάσει ακόμη 7 τίτλους (αυτή τη στιγμή αριθμούν 29). Όλο λέω ότι θα το κάνω, όπως και το Παλαιοπωλείο ή τις Μεγάλες προσδοκίες του Ντίκενς σε εξαιρετικές εκδόσεις (Ωκεανίδα και Πόλις) ή το Μαγικό Βουνό και τους Μπούντενμπορκ του Τόμας Μαν ή ακόμη και την Παναγία των Παρισίων στη μετάφραση του Ανδρέα Παππά και της Βάνας Χατζάκη.

Βιβλία που ψάχνεις χρόνια και δεν βρίσκεις.

Κατά καιρούς με πιάνουν διάφορες εμμονές. Και μετά βρίσκω τα βιβλία και ησυχάζω και ας μην τα διαβάσω ποτέ. Τελευταία εμμονή ήταν να βρω την Αμερικάνικη νύχτα, το μυθιστόρημα του Κρίστοφερ Φρανκ στο οποίο στηρίχτηκε το φιλμ του Αντρέι Ζουλάφσκι Σημασία έχει να αγαπάς, και το θεατρικό του Τέρενς Μακ Νάλι Master Class στη μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη. Τα βρήκα και ηρέμησα. Τώρα είμαι σε μια φάση αναπόλησης των παιδικών χρόνων, οπότε ψάχνω τους τόμους των Κλασσικών Εικονογραφημένων του Πεχλιβανίδη στην παλιά έκδοση, την πολυτονική. Από τους 27 τόμους μού λείπουν οι 7. Στα 60 μου ελπίζω να έχω ολοκληρώσει τη σειρά. Κάθε εβδομάδα σχεδόν επισκέπτομαι παλαιοβιβλιοπωλεία. Δεν ξέρεις ποτέ πάνω σε τι θησαυρούς θα πέσεις.

Βιβλία που αφορούν κάτι με το οποίο ασχολείσαι αυτή την περίοδο.

Πάντα διαβάζω κάτι σε σχέση με το σινεμά ή το θέατρο. Είναι η μεγάλη μου αγάπη, άλλωστε, και οι μεταπτυχιακές μου σπουδές πάνω στο σινεμά ήταν.

Βιβλία που θέλεις να αγοράσεις για να τα έχεις στη διάθεσή σου για κάθε περίπτωση.

Το λεύκωμα τώρα για τα 80 χρόνια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ή τον Δυτικό Κανόνα του Harold Bloom. Όλο το καθυστερώ..

Βιβλία που θα μπορούσες να τα βάλεις κατά μέρος για να τα διαβάσεις ίσως το καλοκαίρι.

Αρκετά του Φίλιπ Ροθ δεν έχω διαβάσει ακόμη, καθώς έχει γράψει πάρα πολλά! Αλλά και πολλά του Τζόναθαν Κόου. Όταν η γενιά μου τον διάβαζε μανιωδώς, εγώ είχα στραφεί στον Βικέλα, στον Θάνο Βλέκα του Καλλιγά, στον Αργύρη Εφταλιώτη και άλλα τέτοια «σύγχρονα» αναγνώσματα. Τα έπαιρνα παρέα με το αντηλιακό στις παραλίες. Διάβαζα τις ιστορίες Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Λίνου Πολίτη και του Δημαρά και θεωρούσα ότι έπρεπε να διαβάσω όλα τα σημαντικά βιβλία της λογοτεχνίας μας. Και πρέπει να ομολογήσω ότι το απολάμβανα. Φταίει η Φιλοσοφική γι’ αυτό. Φυσικά, τα συγκεκριμένα βιβλία δεν έφερναν επιτυχίες άλλου είδους, ερωτικού, σε αντίθεση με έναν Ροθ ή έναν Κόου που πάντα τραβούν τα σωστά βλέμματα.

Βιβλία που σου λείπουν για να τα βάλεις δίπλα σε άλλα στη βιβλιοθήκη σου.

Ελάχιστα βιβλία μού λείπουν. Αυτό που μου χρειάζεται επειγόντως είναι άπειροι αποθηκευτικοί χώροι για τα βιβλία για να ανέβει λίγο η ποιότητα ζωής και να καλώ κόσμο στο τωρινό «χάρτινο» σπίτι μου. Τα πατώματα έχουν καλυφθεί όλα από βιβλία. Και πονάω όταν αποχωρίζομαι κάτι, ακόμη και αν ξέρω ότι δεν το θέλω πραγματικά. Φίλοι με έχουν συμβουλεύσει να πάω σε ψυχολόγο για να συζητήσω τη διαδικασία του αποχωρισμού. Προς το παρόν, όλο το αναβάλλω...

Βιβλία που σου εμπνέουν μια ξαφνική φρενιασμένη και όχι εύκολα δικαιολογήσιμη περιέργεια.

Μα πάντα υπάρχει κάποια δικαιολογία. Μπορεί να είναι ένας αγαπημένος συγγραφέας ή μεταφραστής ή απλά ένας εκδοτικός οίκος που μου αρέσει.

Βιβλία που διάβασες πριν πολλά χρόνια και ήρθε πια ο καιρός να ξαναδιαβάσεις.

Σπάνια γυρίζω σε μυθιστορήματα που έχω διαβάσει παλιά, ακόμη και στα αγαπημένα μου. Ο χρόνος είναι ελάχιστος και θέλω να μείνω με την αρχική αίσθηση. Πρέπει να βγει μια νέα έκδοση για να τα ξαναδιαβάσω, όπως πρόσφατα με τον Βασιλιά των Ορέων του Αμπού (το κατευχαριστήθηκα παρεμπιπτόντως). Ξαναδιαβάζω, όμως, διηγήματα και θεατρικά έργα. Πάντα απολαμβάνω τον Τενεσί Ουίλιαμς ή τον Τσέχοφ.

Βιβλία που πάντα έλεγες ότι έχεις διαβάσει και ήρθε πια ο καιρός να διαβάσεις αληθινά.

Τον Δον Κιχώτη τον έχω διαβάσει σε πολλές παιδικές εκδοχές (ακόμη και αυτή του Βάρναλη), ποτέ όμως κανονικά. Τώρα, με τη μνημειώδη έκδοση της Εστίας στη μετάφραση της Μελίνας Παναγιωτίδου, αισθάνομαι ότι ήρθε η ώρα.

Καινούργια βιβλία των οποίων το θέμα ή ο συγγραφέας σε ελκύουν.

Θέλω πολύ να διαβάσω την Επιστροφή στη Ρενς του Ντιντιέ Εριμπόν για να δω γιατί επηρέασε τον Εντουάρ Λουί και για ποιο λόγο ενέπνευσε τον Τόμας Οστερμάγερ να το ανεβάσει στο θέατρο. Επίσης, τον Νιλς του Αλεξί Ραγκουνιό, καθώς διαδραματίζεται στον κόσμο του θεάτρου, αλλά και τα βιβλία του αγαπημένου μου Τζέιμς Μπόλντουιν. Κάποια δεν είχαν μεταφραστεί παλιότερα.

Βιβλία των οποίων ο συγγραφέας ή το θέμα δεν είναι νέα για σένα.

Τις παλιότερες δεκαετίες, τη μακρινή εκείνη εποχή που δεν υπήρχε το διαδίκτυο, είχαμε πολλές μονογραφίες για Έλληνες ηθοποιούς ή τραγουδιστές με στοιχειώδη γραφή. Τώρα όλες οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες βρίσκονται εκεί έξω, οπότε δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για κάτι πρόχειρο. Χρειάζεται πολλή μελέτη και να έχεις να πεις κάτι ουσιαστικό για να γράψεις ένα τέτοιο βιβλίο.

Βιβλία των οποίων ο συγγραφέας ή το θέμα είναι εντελώς άγνωστα, τουλάχιστον για σένα.

Δεν έχω διαβάσει ποτέ βιβλία αυτοβοήθειας ή αυτοβελτίωσης, αλλά από την άλλη ποτέ δεν ξέρεις… Αυτό είναι και το γοητευτικό μέχρι την επόμενη ανάγνωση. Πάντα περιμένεις το καινούριο που θα σε ενθουσιάσει.

***

Στις εικόνες:

[1] Ένας αναγνώστης του Jean-Jacques Sempé 

[2] Έργο του Antonello Silverini

[3] Το πορτρέτο του Τζέιμς Τζόις από τον Alan Clarke

[4]  O Λουκής Λάρας εικονογραφημένος από τον Θεόδωρο Ράλλη

[5] Η πρώτη έκδοση του Ζοφερού οίκου

[6] Οι Εραστές του Egon Schiele

[7] O Προυστ με το μπισκοτάκι του από τον Antonello Silverini

[8] Έργο του Rοnald Searle για τη Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Ντίκενς.