Μνημείo και μνήμη

Προς το τέλος του 1947, είχαμε μπαζούκας γερμανικά. Πατάς το κουμπί, φεύγει το κεφάλι, μένει το υπόλοιπο στα χέρια. Δεν έπρεπε να είσαι κοντά σε τοίχο γιατί θα καιγόσουν μοναχός σου. Μια φορά, όταν πήγαμε σ' ένα χωριό στη Μακεδονία, μερικοί χωροφύλακες κλείστηκαν μέσα στην εκκλησία. Ανοίξαμε μια τρύπα στον τοίχο με το μπαζούκας κι από 'κει ρίξαμε μέσα μπουκάλια με βενζίνη. Άρχισαν να καίγονται. "Εγώ καίγομαι για το βασιλιά" φωνάζει ένας απ' αυτούς. "Να καείς, ρουφιάνε", λέει ο ταγματάρχης μας. Ε, ρε, τι γινόταν εκεί, ο καθένας μας είχε κι από ένα μπουκάλι βενζίνη. 

 

Την ανάμνηση από τον Εμφύλιο αφηγήθηκε ο Λάζαρος Παπαχρήστος, γεννηθείς το 1923 στο Πολυκάρπι, χωριό της Καστοριάς. Εξιστορεί το γεγονός εξήντα χρόνια αργότερα, από την Τασκένδη όπου βρέθηκε μετά το τέλος του πολέμου.

Στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου, στο Νυμφαίο της Φλώρινας, ένα μνημείο διασώζει στη συλλογική μνήμη το ίδιο ενδεχομένως επεισόδιο: 

Ο ιερός ούτος ναός του Αγίου Νικολάου, αφιερωμένος από κτίσεως Νυμφαίου το 1385, ανωκοδομήθη εκ νέου υπό Μίχα Ν. Τσιρλή το 1867 και επυρπολήθη υπό ανταρτών το 1947, γενόμενος βωμός ολοκαυτώματος των υπερασπιστών του. Το 1951 ανηγέρθη υπό της ενώσεως συντακτών Αθηνών, εφορευόμενος υπό Νικολάου Μ. Μερτζίου. Ελέω Θεού ο μέγας ευεργέτης Μικόλαος Ι. Σωσσίδης, ανήρ υψιπετής, ερχόμενος των πατρίων, ανεστήλωσεν εκ θεμελίων, ελάμπρυνε και παρέδωκεν αυτόν εις αιωνίαν μνήμην του ενδόξου βλαχοφώνου ελληνισμού και των υπερ πίστεως και πατρίδος πεσόντων, επί μητροπολίτου Καστοριάς Σεραφείμ κατά την αυγήν της Γ' χιλιετίας μ.Χ. εν έτει σωτηρίω 2002. 

Ηρώον πεσόντων υπέρ πίστεως και έθνους την 29-30 Απριλίου 1947. 

Χωροφύλακες:
 ...

Μνήμες  και μνημεία διασώζουν διαφορετικές ψηφίδες της ίδιας ιστορίας και σφυρηλατούν το νόμισμα του "εμφυλιοπολεμικού ολοκαυτώματος" στις δύο του όψεις.

***