Ολίγη σοβαρότης

Όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερο ενοχλούμαστε. Άλλοι από τα χωρατά και τα αστεία, τις χοντράδες ή τις κρυάδες των αφελών διπλανών τους, κι εμείς από τη σοβαροφάνεια. Ελπίζω διότι έχουμε γίνει σοβαροί, με την πιο ειλικρινή και θετική έννοια της λέξης. Σοβαροφάνεια υπάρχει και περισσεύει παντού. Σοβαροφάνεια στις τηλεοράσεις, στα δελτία ειδήσεων, στην αρθρογραφία της επικαιρότητας, στην κριτική της τέχνης, στο σχόλιο, στην κουβέντα, στα λεωφορεία και τα καφενεία, όπου, όλως τυχαίως, συχνάζουν όλο και περισσότεροι ευυπόληπτοι δημοσιογράφοι. Στις γειτονιές της Αθήνας όπου περιπατούμε ασκόπως εμείς οι "ασόβαροι", υπάρχουν χιλιάδες καφενεία. Ποτέ δεν είδαμε κανέναν τους. Πού πηγαίνουν; Σε ποια καφενεία συζητούν, σε ποιους δρόμους τούς σταματάνε; Πόσες φορές ακόμη θα ακούσουμε τη φράση "απλοί άνθρωποι με σταματούν στο δρόμο και με ρωτούν...". Ποιοι είναι οι απλοί και ποιοι οι περίπλοκοι; Κι αν εμείς είμαστε οι απλοί, γιατί νιώθουμε μέσα μας τόσες φουρτούνες;  Ενοχλούμαστε από τη σοβαροφάνεια και αστειευόμαστε τρόπον τινά οχληρόν, που θα έλεγε και ο Ροΐδης, πρώτος διδάξας και μέγας εχθρός της ασόβαρης σοβαρότητας.  Τα αστεία δυσκολεύουν τις δουλειές, διότι οι χώροι εργασίας μας γέμισαν με σοβαρούς αμαθείς και ζευζέκηδες, έλεγε κι ο Καβάφης, που είναι ο μόνος ποιητής ο οποίος επεσήμανε τη σοβαρότητα στην έκφραση του προβάτου, και με κάνει τόσο ευτυχή, διότι από νήπιο έχω ταυτιστεί με το μηρυκαστικό οικόσιτο για πλείστους τόσους λόγους. Το ξέρω που για να επιτύχει κανείς στην ζωή, και για να εμπνέει σεβασμό, χρειάζεται σοβαρότης. Και όμως με είναι δύσκολο να είμαι σοβαρός, και δεν εκτιμώ την σοβαρότητα. Ας εξηγηθώ καλλίτερα. Με αρέσει στα σοβαρά μόνον, η σοβαρότης· δηλαδή μισή ώρα ή μία ώρα ή δύο ή τρεις ώρες σοβαρότητα την ημέρα. Συχνά, βέβαια, και σχεδόν ολόκληρη μέρα σοβαρότητα. Άλλως, με αρέσουν τα χωρατά, η αστειότης, η ειρωνεία η με ευφυή λόγια [...] Αλλά δεν κάνει. Δυσκολεύει τες δουλειές. Διότι ως επί το πλείστον έχεις να κάμνεις με ζευζέκηδες και αμαθείς. Αυτοί δε είναι πάντοτε σοβαροί. [...] Τα σέρια [= σοβαροφανή] τους μούτρα είναι αντικατοπτρισμός. Όλα τα πράγματα είναι προβλήματα και δυσκολίες για την αγραμματοσύνη τους και για την κουταμάρα τους, γιαυτό σαν βώδια και σαν πρόβατα (τα ζώα έχουν σοβαρότατες φυσιογνωμίες) είναι περιχεμένη επάνω στα χαρακτηριστικά τους η σοβαρότης. Ο αστείος άνθρωπος γενικώς περιφρονείται, τουλάχιστον δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν σημαντικά, δεν εμπνέει πολλήν πεποίθησιν. Γι’ αυτό κ’ εγώ καταγίνομαι στους πολλούς να παρουσιάζω σοβαρήν όψι. Ηύρα πως μεγάλως με διευκολύνει τες υποθέσεις μου. Εσωτερικώς γελώ και αστειεύομαι πολύ[1].

Ο Καβάφης εσωτερικώς αστειευόταν πολύ. Κατά τα άλλα, ήταν σοβαρός. Σοβαρότητα τουλάχιστον τρεις με τέσσερις ώρες την ημέρα. Ο Αντόνιο Ταμπούκι, στο σημείωμα με το οποίο τελειώνει το μυθιστόρημά του "Η γραμμή του ορίζοντα", που και ο ίδιος θεωρούσε το πρώτο από μια σειρά έργων ωριμότητας, σημειώνει πως μεγαλώνοντας έχει τη συνήθεια να γελά όλο και περισσότερο μόνος. Οδεύει έτσι προς μια ατομική, αυτάρκη -όπως έλεγε- κωμικότητα[2].  Όσο ο κόσμος γύρω μας γίνεται παράλογος ή μοιάζει γελοίος, ας διατηρούμε τουλάχιστον την αυτάρκη κωμικότητά μας.   *** Στην εικονογράφηση, έργα του Michael Sowa, εχθρού της σοβαροφάνειας και φίλου των ζώων.  [1] Κ.Π. Καβάφης, Ανέκδοτα σημειώματα ποιητικής και ηθικής, Ερμής, Αθήνα 1983. [2] Αντόνιο Ταμπούκι, Η γραμμή του ορίζοντα (Ανταίος Χρυσοστομίδης), Άγρα, Αθήνα 1998.