Οδοιπορικό στη Θράκη: για αναγνώστες και βιβλιόφιλους

Ο φάρος της Αλεξανδρούπολης

Ένα οδοιπορικό στη Θράκη στα μέσα του Μάρτη είναι ό,τι πρέπει για να καταλάβει κανείς τις δυσκολίες της ζωής στη Βόρεια Ελλάδα. Αφήνεις την ανοιξιάτικη Αθήνα, τις ηλιόλουστες γειτονιές που μοσχοβολούν από τα άνθη της νερατζιάς, τις γλυκές νύχτες και τα ελαφρά ρούχα, και καταλαβαίνεις πως αυτή η διαδρομή 700 χιλιομέτρων δε διασχίζει μόνο τον χώρο, αλλά και τον χρόνο. Όσο προχωράς βορειότερα, επιστρέφεις στον χειμώνα.

Πελαργοί στο Σουφλί

Στην Ξάνθη, οι καταιγίδες δε σταματούσαν παρά για λίγα μόνο λεπτά. Στο Δέλτα του Έβρου, οι βαρκάρηδες είχαν δέσει τις βάρκες τους και δεν το κουνούσαν ρούπι λόγω του αέρα. Στις όχθες του Άρδα, τα πόδια όποιου τολμούσε να αποπειραθεί έναν περίπατο στην παγωνιά βούλιαζαν στη λάσπη. Στο δάσος της Δαδιάς, τα πουλάκια και οι μαυρόγυπες δεν πλησίαζαν από το κρύο... Μόνο λίγοι πελαργοί στο Σουφλί και την Ορεστιάδα είχαν χτίσει τις φωλιές τους πάνω στις κολώνες της ΔΕΗ και, κουλουριασμένοι ο ένας πλάι στον άλλο, αντιμετώπιζαν μ' αγκαλιές την κακοκαιρία. Οπότε, το τριήμερο δεν προσφερόταν για φυσιολατρικές δραστηριότητες και εξορμήσεις. Η αρχιτεκτονική των πόλεων όμως -που σφύζουν από φοιτητές-, η παλιά πόλη της Ξάνθης, ο τούρκικος μαχαλάς στην Κομοτηνή, τα χιονισμένα Πομακοχώρια, αποζημιώνουν και τον πιο κακομαθημένο επισκέπτη.

Όταν κι αυτά τελειώσουν, για άλλη μια φορά σκέφτεσαι: ευτυχώς που υπάρχει το διάβασμα. Από αυτή την άποψη, η Αλεξανδρούπουλη ήταν η πιο ευχάριστη έκπληξη της εκδρομής. Μια φοιτητούπολη που βλέπει τη θάλασσα και κρύβει πάμπολλες εκπλήξεις για τους φίλους της (ανά)γνωσης. 

La maison d' Antoinette

Στο κέντρο της πόλης, ένα μικρό ξύλινο σπιτάκι που θυμίζει σαλέ, και θα ταίριαζε περισσότερο σε ορεινό χωριό παρά σε παραθαλάσσια πόλη, είναι το πρώτο πράγμα που κινεί το ενδιαφέρον ενός περίεργου επισκέπτη. Πρόκειται για το σπίτι της Αντουανέττας ("La maison d' Antoinette"), που στεγάζει σήμερα τον Σύλλογο Ελληνογαλλικής Φιλίας Αλεξανδρούπολης. Το σπιτάκι δώρισε στην πόλη η Αντουανέττα Δεμτσάν (1918-2002), που υπήρξε η πρώτη δασκάλα γαλλικής γλώσσας στην Αλεξανδρούπολη. Ο χώρος δωρίστηκε στον Δήμο με διαθήκη, αλλά και με την προϋπόθεση να λειτουργήσει ως κέντρο ανάπτυξης γλωσσών και πολιτισμών ή ως δανειστική βιβλιοθήκη. Σήμερα είναι και τα δυο. "Ο Σύλλογος έχει ως στόχο την ανάπτυξη της ελληνογαλλικής φιλίας, καθώς και την προώθηση της γαλλικής γλώσσας και του γαλλικού πολιτισμού μέσα από πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες και προγράμματα. Συχνά συνεργάζεται με άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς της ευρύτερης περιοχής, με σκοπό το άνοιγμα στην κοινωνία. Κάποιες δραστηριότητές του στηρίζει η γαλλική πρεσβεία και το γαλλικό προξενείο Θεσσαλονίκης".

La maison d' Antoinette

Συγκεντρώθηκαν 3000 τίτλοι βιβλίων με τη βοήθεια της εταιρείας  «Φίλοι χωρίς σύνορα» που εδρεύει στη Γαλλία, ενώ 1000 βιβλία προσφέρθηκαν και από τη Νομαρχία της Νορμανδίας. Μια Γαλλίδα βιβλιοθηκονόμος ανέλαβε την αρχειοθέτηση των βιβλίων, ώστε η βιβλιοθήκη να λειτουργήσει ως δανειστική. Δεν πρόκειται, λοιπόν, για ένα κοινό φροντιστήριο. Άλλωστε, οι εργαζόμενοι στον χώρο είναι είτε φοιτητές είτε διορισμένοι καθηγητές και καθηγήτριες που στόχο έχουν να μεταφέρουν λίγο γαλλικό άρωμα στην εβρίτικη πόλη και να προωθήσουν τη γαλλομάθεια. Οργανώνουν σεμινάρια και συνέδρια, παρουσιάσεις βιβλίων, "γιορτές κρέπας" και πολλά πολλά άλλα. Εγώ πέτυχα την παρουσίαση ενός εκπαιδευτικού βιβλίου με πολλά επιτραπέζια παιχνίδια για μικράκια.  Να πω πάντως πως τα ράφια με τα εικονογραφημένα βιβλία και τα εφηβικά μυθιστορήματα ήταν πολύ πλούσια, ενώ στους τοίχους μπορούσε κανείς να διαβάσει φράσεις από σπουδαία κλασικά μυθιστορήματα. 

Δημοτική Βιβλιοθήκη

Πέρα από το σπίτι της Αντουανέττας, η Αλεξανδρούπολη έχει και μια υποδειγματική Δημοτική Βιβλιοθήκη που προσελκύει αρκετούς νέους της περιοχής, λόγω του φιλικού προσωπικού και της αισθητικής του χώρου. Η βιβλιοθήκη στεγάζεται στο παλιό "Καπνομάγαζο" του Δεδέαγατς που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και αργότερα λειτούργησε ως Εκπαιδευτήριο. Το κτίριο χρησιμοποιήθηκε με πολλούς τρόπους: στέγη για τους πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη το 1922, χώρος επεξεργασίας και εμπορίας καπνού από τη γαλλική εταιρεία "Compagnie Generale de Tabac" το 1924, φυλακή στη περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου, αποθήκη αγροτικών προϊόντων από το 1950, βιβλιοθήκη από το 2016 και μετά. Το κτίσμα είναι πέτρινο, τα γυάλινα χωρίσματα κάνουν τον χώρο να φαντάζει μεγάλος και φωτεινός, ενώ στο υπόγειο λειτουργεί ένα καφενεδάκι όπου ακούγεται ωραία μουσική και φιλοξενείται περιοδικός και τοπικός τύπος. 

Καφέ στο υπόγειο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης

Καφέ "Kafka"

Για όσους αγαπούν την ατμοσφαιρική μουσική και το διάβασμα, υπάρχει επίσης και το καφέ "Kafka", που μου έκανε εντύπωση όχι τόσο για την ποικιλία των τίτλων -πόση μπορεί να είναι άλλωστε σ' ένα μικρό καφεβιβλιοπωλείο και μάλιστα μιας επαρχιακής πόλης- όσο για τις επιλογές του υλικού και τα προτεινόμενα λευκώματα στα τραπεζάκια. Μεταξύ άλλων, εντόπισα το λεύκωμα για τη ζωγραφική του Νικολάου Δραγούμη και ένα βιβλίο για το ζωγραφικό έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη. Στα ράφια των παιδικών και εικονογραφημένων είδα βιβλία του αγαπημένου μου Αντώνη Παπαθεοδούλου, και μια προτίμηση σε ξεχωριστούς εικονογράφους που έχουμε φιλοξενήσει ή πρόκειται σύντομα να φιλοξενήσουμε στο ιστολόγιο, όπως η Φωτεινή Τίκκου, η Ίρις Σαμαρτζή, ο Wolf Erlbruch, η Beatrice Alemagna και άλλοι. Την καλαισθησία της οικοδέσποινας τόσο στο βιβλίο όσο και στη μουσική, τις μυρουδιές, τα ροφήματα, νομίζω θα τη ζήλευαν πολλοί χώροι της Αθήνας. 

Εθνολογικό Μουσείο

Τελευταίος σταθμός σ' αυτή τη βόλτα ήταν το Εθνολογικό Μουσείο, που μπορεί να κρατήσει για ώρες το ενδιαφέρον οποιουδήποτε ασχολείται με τη λαογραφία, και ειδικότερα την παραδοσιακή ενδυμασία, το ύφασμα, την κοπτική και ραπτική τέχνη. Εκεί επίσης λειτουργεί ένα συμπαθέστατο καφενεδάκι που μοιράζεται τον ίδιο χώρο με το πωλητήριο του μουσείου.  
Η Αλεξανδρούπολη είναι όμορφη πόλη για να περάσει κανείς ένα τριήμερο. Και πολύ δύσκολη πόλη για να ζεις. Φυσάει απ΄το ποτάμι, φυσάει από τη θάλασσα, ο αέρας είναι παγωμένος, η υγρασία σού τρυπά τα κόκαλα. Όταν ο άνεμος είναι νοτιάς, η φουρτούνα σε μελαγχολεί σχεδόν ανεπανόρθωτα. Η θέρμανση καίει όλη μέρα, τα ρούχα δε στεγνώνουν ποτέ... 
Οι ανθισμένες μανόλιες στους δρόμους δίνουν λίγο χρώμα σ' αυτή την τόσο μουντή και ταυτόχρονα τόσο πολύχρωμη πόλη και σου θυμίζουν πως κάπου είναι Άνοιξη. 

***