Blackjack για βιβλιοφάγους - ΙΙ

O Λάμπρος Σκουζάκης, Πανδοχέας του κυβερνοχώρου εδώ και μια δεκαετία περίπου, φιλοξενεί στο χάνι του συγγραφείς, μουσικούς και άλλους συνοδοιπόρους. Απόψε, απαντά σε ένα ερωτηματολόγιο για βιβλιοφάγους, εμπνευσμένο από το βιβλίο του Ίταλο Καλβίνο “Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης...”. 

 21 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΦΑΝΑΤΙΚΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ 

Ας υποθέσουμε πως πρέπει να γεμίσετε μία βιβλιοθήκη που έχει 21 ράφια. Καθένα από τα ράφια αυτά αντιστοιχεί στις κατηγορίες που θα διαβάσετε παρακάτω. Σε κάθε ράφι πρέπει να τοποθετήσετε τουλάχιστον ένα βιβλίο.

Dagmar Cyrulla

Βιβλία που δεν είναι ανάγκη να διαβάσεις.

Όσα δεν με ερεθίζουν, ελκύουν, ενδιαφέρουν, εξεγείρουν. Όσα από τις πρώτες σελίδες μου προκάλεσαν ανία ή αδιαφορία. 

Βιβλία που φτιάχτηκαν για άλλες χρήσεις και όχι για να διαβαστούν.

Τα λειτουργικά βιβλία των θρησκειών, παρόλο που συχνά περιέχουν περίλαμπρα κείμενα, ιδίως για τους περιπλανώμενους εκτός πίστεων σαν κι εμένα. Επίσης τα βιβλία «τέχνης» που απευθύνονται και στους απλούς ξεφυλλιστές. Αν δεν έχουν κείμενα, υποτίθεται, δεν διαβάζονται. Οι ειδικοί μας λένε ότι και χωρίς κείμενα διαβάζονται. Συνεπώς πρέπει να γράψουν κάποια κείμενα για να μάθουμε να διαβάζουμε την τέχνη χωρίς κείμενα.

Βιβλία που ήδη διάβασες χωρίς να κάνεις τον κόπο να τα ανοίξεις γιατί ανήκουν στην κατηγορία των ήδη διαβασμένων πριν ακόμα γραφούν.

Είναι εκείνα που μου φάνηκαν προβλέψιμα, σαν σενάρια αμερικανικών ταινιών. Τα οπισθόφυλλα άλλωστε (αν και παράγωγα πολλαπλών παραλλαγών του ίδιου κειμένου) τα προδίδουν. Η λογοτεχνία πήρε ό,τι πήρε από τον κινηματογράφο, δεν έχει άλλο. Αντίθετα, ο κινηματογράφος μπορεί διαρκώς ν’ απορροφά λογοτεχνίες.

Edward Gorey

Βιβλία που αν μπορούσες να ζήσεις περισσότερες ζωές θα διάβαζες ευχαρίστως, αλλά δυστυχώς οι μέρες που σου απομένουν να ζήσεις είναι αυτές που είναι.

Ολόκληρο το σώμα του ελληνικού και του παγκόσμιου θεάτρου. Εκεί ειπώθηκαν όσα ακόμα και η λογοτεχνία αποσιώπησε. Ολόκληρο το σώμα της φιλοσοφίας. Θα είχε ενδιαφέρον να δει κανείς τις διαδοχές και τις ρήξεις, ποιος αντέγραψε ποιον, τι άντεξε ως σήμερα, τι έμεινε χρήσιμο, τι αποδείχτηκε κενός λόγος.

Βιβλία που έχεις την πρόθεση να διαβάσεις, αλλά έχουν σειρά κάποια άλλα.

Συλλογές με κριτικές θεατρικών παραστάσεων γιατί μου ανοίγουν με ιδιαίτερους τρόπους την αναγνωστική μου ματιά και με ωθούν να αναζητήσω την εμπειρία τους. Και σκακιστικά βιβλία. Περιμένω να έρθει η στιγμή όπου σ’ ένα ανθρώπινο σπίτι θα έχω μόνιμα ανοιχτή την σκακιέρα και θα προσκαλούμαι στο μυαλό μερικών ευφυών σκακιστών.

Carlos Álvarez de las Heras

Βιβλία που είναι πολύ ακριβά και που μπορείς να περιμένεις να αγοράσεις μισοτιμής.

Κατάλογοι εκθέσεων τέχνης. Μέγιστο απωθημένο, ιδίως αν περιλαμβάνουν και κείμενα. Όχι τόσο αυτά που αναλύουν τα έργα, όπου συχνά δεν καταλαβαίνω τίποτα, αλλά τα «άλλα». Φωτογραφικά λευκώματα σκοπευτών που εκτιμώ ή θεμάτων που αγαπώ. Λεξικά λέξεων και άλλων χρήσιμων υποκατάστατων.

Βιβλία που επίσης μπορείς να περιμένεις να αγοράσεις όταν επανεκδοθούν στις οικονομικές σειρές. 

Τις αποφεύγω τις οικονομικές σειρές γιατί συνήθως έχουν φτηνιάρικα χαρτιά, εξώφυλλα χωρίς αυτιά, «τρία βιβλία σ’ ένα τόμο» και μικρό μέγεθος.

Βιβλία που μπορείς να ζητήσεις από κάποιον να σου δανείσει.

Πώς να δανειστώ βιβλίο εφόσον υπογραμμίζω και σημειώνω μανιωδώς;

Βιβλία που όλοι πια έχουν διαβάσει και άρα είναι σαν να τα έχεις διαβάσει κι εσύ.

Δυστυχώς δεν έχω το ίδιο γούστο με τους όλους. Το ίδιο παθαίνω και με την μουσική και μερικές άλλες μανίες. Κι έτσι αδυνατώ να συνυπάρξω σε μια ομόθυμη κοινωνία αναγνωστών. Ακόμα κι όταν φιλικοί κύκλοι εκστασιάζονται με «σύγχρονες και παλιές επιτυχίες» παραμένω ο ιδιότροπος που δεν βρίσκει χαρά. Συνεπώς δεν προχωρώ στα περιεχόμενα των επιλογών τους.

Βιβλία που εδώ και πολύ καιρό έχεις στο πρόγραμμα να διαβάσεις.

Ας αντιγράψω ό,τι βλέπω στο σχετικό ράφι. Θανάσης Λάμπρου – Κάτω απ’ τον έναστρο ουρανό [εκδ. Περισπωμένη]. Έντουαρν Σαΐντ – Εκτός τόπου [εκδ. Μεταίχμιο]. Χέρμαν Μπροχ – Βιργιλίου Θάνατος [εκδ. Gutenberg]. Στεφάν Οσμόν – Ανεξέλεγκτα στοιχεία [εκδ. Πόλις]. Νάσος Θεοφίλου – Ιστορίες του καζαμία [εκδ. Ύψιλον]. Όπως βλέπετε πρόκειται αντίστοιχα για ένα δοκίμιο, μια βιογραφία, μια κλασική μυθοπλασία, μια σύγχρονη μυθοπλασία και μια τέχνη της γραφής των λίγων λέξεων. Συνήθως αυτές είναι τα «είδη» των τεσσάρων καθιερωμένων παράλληλων αναγνώσεων. Ευτυχώς τα νυχτερινά όνειρα δεν τηρούν αυτή την τετραπλή διάκριση και τις αναμειγνύουν σε ενιαίο χάος.

Βιβλία που ψάχνεις χρόνια και δεν βρίσκεις.

Μου λείπει το "Αρχείον" του Ν.Γ Πεντζίκη από τις Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις (πού να το ήξερα τότε που περιπλανιόμουν σχεδόν ανέστιος στην οδό Λαγκαδά ότι βρίσκονταν στο τέταρτο χιλιόμετρό της). Αντόνιο Μουνιόθ Μολίνα "Το βιβλίο της εξορίας" [εκδ. Πατάκη]. Τ.Ε. Λώρενς – "Επτά στύλοι της σοφίας" [εκδ. Εστία]. Σαμ Σέπαρντ - "Το μεγάλο όνειρο του παραδείσου" [εκδ. Καστανιώτη]. Επίσης, με αφορμή ένα κείμενο που γράφω εδώ και χρόνια, Τζουνιτσίρο Τανιζάκι, "Το ημερολόγιο ενός τρελού γέρου" [εκδ. Καστανιώτη] και Πέπη Ρηγοπούλου, "Το σώμα" [εκδ. Πλέθρον]. 

Nick Bantock

Βιβλία που αφορούν κάτι με το οποίο ασχολείσαι αυτή την περίοδο.

Απολαμβάνω το δίτομο έργο του Σάββα Κονταράτου "Ουτοπία και πολεοδομία" [εκδ. ΜΙΕΤ]. Όπως αντιλαμβάνεστε, με ενδιαφέρουν αμφότεροι οι κόσμοι που τελικά συνυπήρξαν σε ιδανικές έως και εξωφρενικές εκδοχές.

Βιβλία που θέλεις να αγοράσεις για να τα έχεις στη διάθεσή σου για κάθε περίπτωση.

Βιβλία θεωρίας και κριτικής της λογοτεχνίας για το ενδεχόμενο της έντονης επιθυμίας να αναζητήσω μια διαφορετική ερμηνεία πάνω σ’ ένα έργο. Συλλογές από θεατρικές κριτικές για έργα που μπορεί κάποια στιγμή να δω.

Βιβλία που θα μπορούσες να τα βάλεις κατά μέρος για να τα διαβάσεις ίσως το καλοκαίρι.

Το καλοκαίρι ταξιδεύω πάντα διπλά και το δεύτερο ταξίδι γίνεται μέσω ενός ταξιδιωτικού βιβλίου. Φέτος διάβασα τα "Αντίδρομα στον ήλιο". "Ασιατικές ιχνογραφίες", τ. Β΄ του Φώτη Τερζάκη [εκδ. Πανοπτικόν]. Για του χρόνου έχω σημειώσει την Ίζαμπελ Έμπερχαρντ – "Με την άμμο στα μάτια" [εκδ. Νάρκισσος].

Βιβλία που σου λείπουν για να τα βάλεις δίπλα σε άλλα στη βιβλιοθήκη σου.

Η βιβλιοθήκη μου ακολουθεί μια πλήρως πρακτική, σχεδόν πεζή ταξινόμηση και χωρίζεται σε δυο μέρη: διαβασμένα και αδιάβαστα. Τα διαβασμένα χωρίζονται σε άλλα δυο μέρη: εκείνα που απόλαυσα και τα υπόλοιπα που πρέπει για κάποιο λόγο να κρατήσω. Τα αδιάβαστα χωρίζονται σε τέσσερα μέρη: εκείνα που σκοπεύω να παρουσιάσω στο Πανδοχείο, εκείνα που θα μου χρησιμεύσουν για το βιβλίο που υποκρίνομαι πως γράφω, εκείνα που επιθυμώ να διαβάσω χωρίς σκοπιμότητες και τα άλλα που περιμένουν το κάλεσμα της κατάλληλης περίστασης. Συνεπώς αντιλαμβάνεστε πως η σειρά διαρκώς αλλάζει κι όλα βρίσκονται εκτός εντεταλμένης θέσης.

Natalia Nesterova.

Βιβλία που σου εμπνέουν μια ξαφνική φρενιασμένη και όχι εύκολα δικαιολογήσιμη περιέργεια.

Από φρενιασμένη περιέργεια άλλο τίποτα. Αλλά ως απελπιστικά αναλυτικός διαπιστώνω ότι αμέσως σπεύδω να την δικαιολογήσω. Με ενδιαφέρει η συνομιλία της λογοτεχνίας με άλλες, φαινομενικώς ασύμβατες τέχνες, όπως η ναοδομία, η νομική, η θεολογία, η συγκοινωνιολογία. 
 

Βιβλία που διάβασες πριν πολλά χρόνια και ήρθε πια ο καιρός να ξαναδιαβάσεις.

Τα έχω έτοιμα πλην υπό διαρκή αναβολή. Η κορυφαία συνεργασία του Χόρχε Λουίς Μπόρχες με τον Αντόλφο Μπιόυ Κασάρες, "Έξι προβλήματα για τον Δον Ισίδρο Παρόδι" [εκδ. Ύψιλον]: ευφυείς αστυνομικές ιστορίες που δεν συμπεριλήφθηκαν στις πρόσφατες εκδόσεις των Απάντων του Μπόρχες. Επίσης "Μια στεκιά στο μάτι του Μοντεζούμα" του Νίκου Νικολαΐδη [Εκδ. Greekworks.com]. Θα διαβάσω το πρώτο αργά , ως μαθητευόμενος ιδιωτικός ντέτεκτιβ και το δεύτερο βουλιμικά, ως συνομιλητής κάποιου που έφυγε αλλά δεν έφυγε.

Βιβλία που πάντα έλεγες ότι έχεις διαβάσει και ήρθε πια ο καιρός να διαβάσεις αληθινά.

Μου ζητάτε να αναιρέσω τα ψέματά μου;

Καινούργια βιβλία των οποίων το θέμα ή ο συγγραφέας σε ελκύουν.

Θέμα: μια γηραιά ηρωίδα με καταιγιστικό ερωτισμό που εξεγείρεται μέσα από την ανάγνωση δεκάδων βιβλίων σε κάποιον θλιβερό οικισμό μιας φασιστικής χριστιανικής μεσογειακής χώρας [Πάμπλο Γκουτιέρεθ - "Τα ανατρεπτικά βιβλία", εκδ. Καστανιώτη].

"Soviet shoe", Nick Bantock

Βιβλία των οποίων ο συγγραφέας ή το θέμα δεν είναι νέα για σένα.

Συγγραφέας: Ο Αντρέ Ζιντ δεν είναι νέος για μένα, εφόσον απόλαυσα την "Στενή Πύλη" πολύ νέος σε μια αρχαία έκδοση. Τώρα με την νέα έκδοση των "Κιβδηλοποιών" απολαμβάνω το βάθος ενός σπάνιου πνεύματος [εκδ. Πόλις].

Βιβλία των οποίων ο συγγραφέας ή το θέμα είναι εντελώς άγνωστα, τουλάχιστον για σένα.

Αμφότερα αποτελούν μόνιμη αναγνωστική πρόκληση. Μόλις ξεκίνησα την μελέτη του Freddy Decreus για την "Τελετουργία στο Θέατρο του Θεόδωρου Τερζόπουλο" [εκδ. Άγρα]. Μπαίνω με άγνωστο οδηγό στον εξίσου άγνωστο κόσμο ενός ιδιαίτερου θεάτρου που όμως έχω την αίσθηση ότι με αφορά άμεσα.

***