Το πορτρέτο ενός καλλιτέχνη: Νικόλας Ανδρικόπουλος

 Από τα "Πολύτιμα παραμύθια" [1]

 

Ο Νικόλας Ανδρικόπουλος έχει εικονογραφήσει παραμύθια αγαπημένων συγγραφέων, όπως ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος, η Βούλα Μάστορη, ο Χρήστος Μπουλώτης, η Λότη Πέτροβιτς Ανδριτσοπούλου, ο Ευγένιος Τριβιζάς, η Λίτσα Ψαραύτη και πολλοί άλλοι, κι έχει γράψει αρκετά. Ξεκίνησε την εικονογράφηση το 1993, πήρε το πρώτο βραβείο στην παγκόσμια έκθεση εικονογράφων στην Τεχεράνη, και έκτοτε έχει βραβευθεί πολλές φορές. Οι εικόνες του σύστησαν στα παιδιά κλασικά έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και συντρόφεψαν λαϊκά παραμύθια. 

"Η γοργόνα του Ορφέα" [2]

Πότε ξεκινήσατε να ζωγραφίζετε, πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την εικονογράφηση;

Τον εαυτό μου ελάχιστα τον θυμάμαι χωρίς μολύβια και ξυλομπογιές. Με την εικονογράφηση, όμως, άρχισα να ασχολούμαι μεγάλος. Στα 37 μου χρόνια, με αφορμή ένα μήνυμα σε μια διεθνή Biennale εικονογράφησης στην Τεχεράνη. Το μήνυμα ήταν: “Discovering the secrets and mysteries of children’s world.” Μου έκανε κλικ τόσο έντονα, που βυθίστηκα στην ουσία του μηνύματος, δεδομένου ότι τα παιδιά μου τότε ήταν 10 και 7 χρόνων αντίστοιχα. Και πήρα το πρώτο βραβείο. Από εκεί ξεκίνησαν όλα. Αυτό το μήνυμα και η κυρίαρχη φιγούρα της αφίσας που φιλοτέχνησα, που ήταν ένας κόκκινος φουσκωτός ανθρωπάκος, με ακολουθούν πάντα. Ο δε φουσκωτός ανθρωπάκος μού το ψιθυρίζει συνεχώς στο αυτί μην τυχόν και το ξεχάσω.

Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας μια ξεχωριστή εμπειρία σας στην εικονογράφηση ενός βιβλίου;

Ξεχωριστή εμπειρία είναι η εικονογράφηση κάθε βιβλίου. Αλλά ακόμα πιο ξεχωριστή εμπειρία είναι όταν εικονογραφώ βιβλίο που το έχω γράψει εγώ.

 Από τα "Πολύτιμα παραμύθια" [3]

Τι υλικά χρησιμοποιείτε συνήθως; 

Πάντα χρησιμοποιώ μεικτή τεχνική. Δηλαδή, ταυτόχρονα διάφορα υλικά. Κυρίως τέμπερες, ακουαρέλες, ξυλομπογιές νερού και ακρυλικά. Ενίοτε και άλλα, όπως αερογράφο στο παρελθόν, κολάζ, και ό,τι άλλο προκύψει ή είναι αναγκαίο κατά την άποψή μου εκείνη τη στιγμή.

Ποιες ώρες της μέρας προτιμάτε να δουλεύετε; Ζωγραφίζετε πάντοτε στο σπίτι;

Σηκώνομαι απ' το κρεβάτι αρκετά πρωί, γύρω στις έξι. Το εργαστήριό μου είναι μέσα στο σπίτι, οπότε καταλαβαίνετε τις ώρες που εργάζομαι. Μερικές φορές, κυρίως το καλοκαίρι, και τις πολύ βραδινές ώρες.

Τι υπάρχει αυτή τη στιγμή πάνω στο γραφείο σας;

Ό,τι υπάρχει πάντα: Ένα κολλημένο χαρτί, έτοιμο προς δημιουργία εικόνας.

"Οι πειρατές της Λιμνοχώρας" [4]

Υπάρχει ένα κείμενο, βιβλίο, παραμύθι, που θα θέλατε να εικονογραφήσετε και δεν το έχετε κάνει ακόμη;

Δεν νομίζω, γιατί δεν μου μένει χρόνος για να επιθυμήσω, αφού αυτά που εικονογραφώ σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό με καλύπτουν διανοητικά και συναισθηματικά. Αυτό όμως που επιθυμώ είναι να μου μείνει χρόνος να τελειώσω ένα έργο που έχω ξεκινήσει και έγραψα εγώ.

Στη χώρα μας υπάρχει δυνατότητα βιοπορισμού από την εικονογράφηση;

Υπάρχει, αλλά τώρα με την οικονομική κρίση είναι δύσκολο.

Από ποιους εικονογράφους (κλασικούς ή σύγχρονους) έχετε εμπνευστεί; Υπάρχει κάποια τάση ή κίνημα στην τέχνη που σας έχει επηρεάσει ιδιαίτερα;

Από κανέναν. Θαυμάζω βέβαια αρκετούς, όπως τον Γενάντι Σπίριν, τον Στάσις Εϊντριγκρβίσιους, τον Ντούσαν Κάλαϊ τη Λίζμπεθ Ζβέργκερ και άλλους. Όσο για τα εικαστικά κινήματα που με επηρεάζουν, είναι ο εξπρεσιονισμός και ο σουρεαλισμός.

"Γραμματομαχίες" [5]

Η εικόνα διαμορφώνει τη φαντασία. Όταν ζωγραφίζετε, σκέφτεστε ότι οι εικόνες θα ζωντανέψουν στη φαντασία των παιδιών;

Μα φυσικά. Και όχι μόνο των παιδιών. Η αισθητική, η εικαστικότητα και γενικώς η τέχνη απευθύνεται σε όλους. Η εικόνα ως τέχνη δεν διαμορφώνει μόνο τη φαντασία, αλλά και τη σκέψη, ακόμα και τη συνείδηση.

 "Ο αρκούδος Αρθούρος" [6]

Τι σχέση έχει ένας εικονογράφος με την παιδικότητα; Πόσο καθορίζουν τη δουλειά του οι παιδικές του αναμνήσεις;

Εμένα προσωπικά, απόλυτα. Θέλω να εικονογραφώ με τη γνώση και εμπειρία του ενήλικα εικαστικού, αλλά με τη ματιά ενός παιδιού.

Η εικονογράφηση είναι ίσως για τη ζωγραφική ό,τι η στιχουργική για την ποίηση. Πολλές φορές οι στίχοι θεωρούνται ποιήματα. Τι σχέση έχει η εικονογράφηση με τη ζωγραφική τέχνη;

Μα η εικονογράφηση είναι ζωγραφική. Η πηγή έμπνευσης είναι ένα κείμενο, που μπορεί να είναι μια κατάσταση της καθημερινότητας, όπως ισχύει και στη ζωγραφική. Στην περίπτωση δε που εικονογράφος και συγγραφέας είναι το ίδιο πρόσωπο, είναι ακόμα πιο πλήρης η σχέση τους, και ίσως η εικονογράφηση είναι λίιιιγο πιο πάνω.

Έχετε εικονογραφήσει αρκετά κλασικά κείμενα των νεοελληνικών γραμμάτων (πχ. Παπαδιαμάντης, Καρκαβίτσας κ.ά.), καθώς και λαϊκά παραδοσιακά παραμύθια. Πώς η ηθογραφία του παρελθόντος μπορεί μέσα από τη σύγχρονη εικονογράφησή της να γίνει προσιτή στα παιδιά μιας εποχής νέων ανοιχτών οριζόντων;

Ανδρέα Καρκαβίτσα, "Το γιούσουρι" [7]

Α, η ερώτηση αυτή είναι δύσκολη. Στην προκειμένη περίπτωση, οι παιδικές μνήμες παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο. Είναι σαν να αφηγείσαι με εικόνα μια ιστορία του παρελθόντος που την έχεις ζήσει εσύ ή κάποιο κοντινό σου πρόσωπο, η γιαγιά, ο παππούς, οι γονείς ή κάποιος γείτονας.

Η εικόνα ασκεί μιας μορφής διαπαιδαγώγηση. Πώς μπορεί μέσα από το έργο ενός εικονογράφου να καλλιεργηθεί στο παιδί η ευαισθησία απέναντι στα σύγχρονα προβλήματα του κόσμου;

Αν μιλάμε για εικόνα βιβλίου, που γι’ αυτή μιλάμε, είναι τέχνη, όπως είπαμε πιο πάνω, και ως τέχνη διαπαιδαγωγεί, διαμορφώνει.

"Δυο παπούτσια με καρότσι" [8]

Ποια είναι η θέση του παιδικού βιβλίου στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο; Πώς βλέπετε το μέλλον του;

Το λογοτεχνικό βιβλίο και το δοκίμιο θα υπάρχουν για αρκετά χρόνια ακόμα. Γιατί στη χρήση του βιβλίου ενεργοποιούνται όλες, και οι πέντε αισθήσεις. Μέχρι στιγμής έχουν υποκατασταθεί ηλεκτρονικά κάποιες. Αυτές που δεν μπορούν ποτέ να υποκατασταθούν, και αν συμβεί πάντα θα υπάρχει διαφορά από την πραγματικότητα, είναι η αφή και η όσφρηση. Επομένως, για πολλά χρόνια ακόμα θα μας παίρνει ο ύπνος με το βιβλίο πάνω στο πρόσωπό μας, και θα μας συντροφεύει στα όνειρά μας το άρωμα του τυπωμένου χαρτιού.

***

Οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενo είναι έργα του Νικόλα Ανδρικόπουλου για τα βιβλία: 

[1]  Από το "Μικρό παραμύθι" του Αλφρέντ Ντεμπλίν. Πολύτιμα παραμύθια, Άγκυρα, Αθήνα 2006. 
[2] Νικόλας Ανδρικόπουλος, Η γοργόνα του Ορφέα, Διάπλαση, Αθήνα 2014. 
[3] Από το "Παραμύθι του Αμπού" του Άντον Βαλ, Πολύτιμα παραμύθια, Άγκυρα, Αθήνα 2006.
[4]  Μάνια Καπλάνογλου, Οι πειρατές της Λιμνοχώρας, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1998.
[5] Μαρίνα Κούτρα, Γραμματομαχίες, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2010.
[6] Νικόλας Ανδρικόπουλος, Ο αρκούδος Αρθούρος, Παπαδόπουλος, Αθήνα 1998.
[7] Ανδρέα Καρκαβίτσα, Το γιούσουρι, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2006. 
[8] Νικόλας Ανδρικόπουλος, Δυο παπούτσια με καρότσι, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2007